تحلیل ‌مضمون ضرورت تشکیل و توسعه بسیج، راهبرد دفاع همه‌جانبه در اندیشه‌ دفاعی امام‌ خمینی (ره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه امام حسین (ع)، دکتری مدیریت دفاعی، دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران

2 دانشیار دانشگاه عالی دفاع ملی، دکتری مدیریت راهبردی، دانشگاه عالی دفاع ملی

چکیده

نظر به اهداف متعالی مکتب حیات‌بخش اسلام، جایگاه انقلاب اسلامی در معادلات ژئواستراتژی و ساختار ژئوپلیتیکی جهان، فرصت‌ها و تهدیدات در محیط خارجی، ضعف‌ها و قوت‌ها در محیط داخلی، ظهور بازیگرانی با پیچیدگی رفتار در صحنه­ها، تأثیر انقلاب اسلامی بر بیداری جهانی و تأکید مضاعف چشم‌انداز انقلاب اسلامی بر تشکیل و توسعه نهادی با قدرت دفاع همه‌جانبه؛ امام خمینی(ره) در مناسبت‌های مختلف پس از پیروزی انقلاب با موشکافی ابعاد و زوایای آشکار و پنهان تهدیدات، راهبردهای نظام و چشم‌انداز انقلاب اسلامی، ضرورت تشکیل و توسعه نهاد مقدس بسیج را به‌عنوان راهبرد دفاع همه‌جانبه ترسیم نمودند. درنتیجه این پژوهش با هدف تعیین ضرورت تشکیل و توسعه بسیج در اندیشه دفاعی امام خمینی(ره) انجام شده ‌است. در پژوهش حاضر که با رویکرد کیفی انجام گرفته، با استفاده از روش تحلیل مضمون، ‌پنج مضمون عمق‌بخشی ‌داخلی، عمق‌بخشی ‌خارجی، مقابله با تهدیدات ‌نرم، تهدیدات نیمه‎‌سخت و تهدیدات سخت به‌عنوان مضامین فراگیر ضرورت تشکیل و توسعه بسیج، راهبرد دفاع همه‌جانبه تحت عنوان یافته‌ها تعیین گردید. نظر به عملکرد نهاد مقدس بسیج طی چهار دهه گذشته و انتظارات متصور امنیتی در ابعاد مختلف از راهبرد دفاع همه‌جانبه، امنیت پایدار با رویکردهای اعتقادی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی برای نظام ‌اسلامی محقق خواهد شد که در مبحث نتیجه‌گیری به آن اشاره شده ‌است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analyzing the Basis of the Necessity of Forming and Developing a Mobilization, a Comprehensive Defense Strategy in Imam Khomeini's Defense Thought

نویسندگان [English]

  • ismail khanahmadi 1
  • Asghar ebrahim saleh 2
1 Assistant Professor, Imam Hossein University, PhD in Defense Management, Higher National Defense University, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Higher National Defense University, PhD in Strategic Management, Higher National Defense University
چکیده [English]

Considering the transcendent goals of the Islamic school of life, the position of the Islamic Revolution in the geostrategic equations and geopolitical structure of the world, opportunities and threats in the external environment, weaknesses and strengths in the domestic environment, the emergence of actors with global complexity, And the double emphasis on the vision of the Islamic Revolution on the establishment and development of an institution with comprehensive defense power; Imam Khomeini on various occasions after the victory of the revolution by scrutinizing the apparent and hidden dimensions of threats, the strategies of the revolutionary system and the vision of the revolution; The development of the sacred institution of the Basij was depicted as an all-out defense strategy. The purpose of this study was to determine the necessity of formation and development of mobilization in Imam Khomeini's defense thought. In this qualitative study, using the content analysis method, five internal deepening themes, foreign deepening, tackling soft threats, semi-rigid threats and hard threats as pervasive themes of mobilization formation strategy and development, All sides were designated as findings. Given the sacred work of the Mobilization religious establishment over the past four decades and the perceived security expectations of the various aspects of the strategy of defending the all-pervasive, sustainable security will be achieved through the religious, economic, social, political, and cultural approaches to the Islamic system that have been addressed in the conclusions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Theory analysis
  • Mobilization
  • Strategy
  • All-Round Defense
  • Defensive Thinking
  • الف. منابع فارسی

    • قرآن ‌کریم (۱۳۷۶)، مترجم مهدی الهی قمشه‌ای، قم، انتشارات لقاء.
    • نهج‌البلاغه (۱۳۹۴)، ترجمه، محمد دشتی، قم، لاهیجی.
    • نهج‌البلاغه (۱۳65)، ترجمه، سید علی نقی فیض‌الاسلام، قم، انتشارات فقیه.
    • نهج‌البلاغه (۱۳۹1)، ترجمه، علی شیروانی، قم، دفتر نشر معارف.
    • مفاتیح‌الجنان الهی قمشه‌ای (۱۳۷۹)، ترجمه شیخ عباس قمی، قم، نشر محمد.
    • امام‌خمینی(ره) روح‌الله (۱۳۷۸)، وصیت‌نامه الهی- سیاسی، تهران، انتشارات احیاء کتاب.
    • امام‌خمینی(ره) روح‌الله (1382) صحیفه ‌نور، جلدهای ۵، ۶، 7، ۹، 10، 11، ۱3، ۱2، ۱۵، ۱۶، ۱۹، ۲۰، ۲۱، چاپ چهارم، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار.
    • امام ‌خامنه‌ای (مدظله‌العالی)، سید علی، پایگاه اطلاع‎رسانی: http:// www.leader.ir.
    • بیلیس، جان؛ بوث کن گارنت جان و زفیل، ویلیام (۱۳۶۹)، استراتژی معاصر، ترجمه هوشمند میرفخرایی، تهران، انتشارات وزارت امور خارجه.
    • بوفر، آندره (۱۳۶۶)، مقدمه‌ای بر استراتژی، ترجمه مسعود کشاورز، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌الملل.
    • تافته، گودرز (۱۳۹۴)، عوامل ژئوپلیتیک ترکمنستان و راهبرد دفاعی جمهوری ‌اسلامی ایران، رساله جهت اخذ دکتری، تهران، دانشگاه عالی دفاع ملی.
    • تیلی، چارلز، (۱۳۸۵)، از بسیج تا انقلاب، تهران، انتشار پژوهشکده امام خمینی (ره).
    • جاویدی، رقیه و بهروری لک، غلامرضا (۱۳۹۵)، تحلیل مضمون محتوای مردم در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره)، فصلنامه علوم سیاسی، تهران، دانشگاه باقرالعلوم، شماره ۴، صص 34-7.
    • حبی، محمدباقر (۱۳۸۹)، نیازسنجی تربیتی و آموزشی و اولویت‌بندی آن در بسیج، فصلنامه روان‌شناسی نظامی، شماره دوم، تهران، دانشگاه جامع امام ‌حسین (ع).
    • حدیث ولایت (1375)، مجموعه رهنمودهای مقام معظم رهبری، تهران، دفتر مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی).
    • خان‌احمدی، اسماعیل (۱۳۹۷)، تحلیل مضمون چشم‌انداز انقلاب اسلامی در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره)، فصلنامه علمی-پژوهشی سیاست دفاعی، شماره ۱۰۵، تهران، دانشگاه جامع امام‌ حسین(ع) صص ۱99-۱75.
    • خان‌احمدی، اسماعیل (۱۳۹۷)، رسالت نیروهای مسلح از منظر نهج‌البلاغه، فصلنامه علمی- ترویجی پژوهش‌های مدیریت دفاعی، شماره پانزدهم، تهران، دانشگاه جامع امام‌ حسین (ع)، صص 82-59.
    • خان‌احمدی، اسماعیل (۱۳۹۵)، نقش عراق در نهاجم احتمالی امریکا به ایران و ارائه راهبرد دفاعی در قبال آن، رساله دکتری: تهران، دانشگاه دفاع ‌ملی.
    • خانی، مهدی (۱۳۷۶)، امام‌ خمینی(ره) بسیج استراتژی دفاع همه‌جانبه، دوفصلنامه علمی- پژوهشی بسیج، تهران، نیروی مقاومت بسیج، شمار ۱۳، صص 70-55.
    • درخشه، جلال؛ افتخاری، اصغر و ردادی، محسن (۱۳۹۴)، تحلیل مضمونی اعتماد در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای، تهران، پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات فرهنگ، شماره ۲، صص 72-53.
    • سپاه‌ پاسداران انقلاب اسلامی (۱۳۸۲)، ۹۲ دستاورد انقلاب، تهران، انتشارات حوزه نمایندگی ولی فقیه.
    • عابدی جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمدسعید؛ فقیهی، ابوالحسن و شیخ‌زاده، محمد (۱۳۹۰)، تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌ها کیفی، تهران، فصلنامه اندیشه مدیریت راهبردی، شماره ۲۵، صص 198-151.
    • -فرهادی، محمد (۱۳۷۶)، بسیج در اندیشه امام ‌خمینی(ره) تهران، انتشارات بهار.
    • -فرتوک‌زاده، حمیدرضا و وزیری، جواد (۱۳۹۴)، گذار به اقتصاد مقاومتی، چاپ اول، تهران، انتشارات دانشگاه عالی دفاع ‌ملی.
    • -قاضی میرسعید، علیرضا؛ قرئوک‌زاده، حمیدرضا؛ ولیوند زمانی، حسین؛ جعفری، سید اصغر و باقری، ابوالفضل (۱۳۹۶)، تحلیل مضمون ساخت درونی قدرت نیروهای مسلح برای جنگ آینده از منظر فرماندهی کل ‌قوا (مدظلهالعالی)، تهران: فصلنامه مدیریت نظامی، سال هفدهم، شماره ۴، صص 100-77.
    • -کالینز، جان‌ام (۱۳۸۳)، استراتژی بزرگ، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
    • -کلارک، استیو (۱۳۸۶)، مدیریت استراتژیک سیستم‌های اطلاعاتی، ترجمه محمد اعرابی، تهران، مرکز پژوهش‌های فرهنگی.
    • مرکز مطالعات و پژوهش‌های نیروی مقاومت بسیج (1369)، در امتداد خط رهبری، تهران، سازمان تبلیغات ‌اسلامی.
    • مرندی، مهدی، (۱۳۷۸)، بسیج در اندیشه امام خمینی (ره)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام ‌خمینی (ره).
    • نوروزی، محمدتقی (۱۳۸۵)، فرهنگ دفاعی- امنیتی، تهران، نشر سینا.
    • -یوسفی، رسول و اکبری، بهرام (۱۳۹۶)، تبیین بایسته‌های مدیران سیاسی مبتنی بر رهیافت مدیریت جهادی، فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت اسلامی، سال ۲۵، شماره ۲، دانشگاه جامع امام‌ حسین (ع)، صص 92-65.

     

    الف. منابع انگلیسی

    • Attride، Stirling (J2001) Networks Thematic: An Analytic Tool for Qualitative Research, Qualitative Research, Vol. 1, No.3, pp. 385-405.
    •  Braun, V. & Clarke, V.(2006)Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology,Vol. 3, No.2, pp. 77-101.
    •  M.B Miles, A. M Huberman, (1994) Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook, Canada: Thousand Oaks.
    • N King, C. Horrocks, (2010) Interviews in qualitative research, London: Sage Publications Ltd.
    • Nye, Joseph(2004) Soft Power: The Means to Succes in World Politics, New York: Public Affairs.