راهبردهای ایران در قبال کنشگری چین در محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران در آسیای مرکزی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری رشته امنیت ملی دانشگاه عالی دفاع ملی

2 استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه افسری امام علی(ع)

چکیده

چین یکی از بازیگران و کنشگران اصلی در محیط امنیتی ج.ا.ایران در آسیای مرکزی است. چین، بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی همواره در تلاش بوده تا راهبرد نفوذ اقتصادی، سیاسی و امنیتی خود در این منطقه مهم را گسترش دهد. هدف اصلی چینی‌ها از کنشگری در قلمرو، تثبیت و گسترش نفوذ خود از طریق رقابت با رقبای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای خود اعم از روسیه، ایالات متحدة آمریکا، ناتو، ایران و ترکیه بوده است. با اینکه سیاست‌های منطقه‌ای ایران همسو با جمهوری خلق چین است با این‌حال گسترش دامنة نفوذ چین در منطقة آسیای مرکزی عرصه را برای کنشگران منطقه‌ای ج.ا.ایران تنگ‌تر کرده است. در این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی و از طریق مطالعه میدانی و اخذ نظرات متخصصین و کارشناسان حوزه مطالعات منطقه‌ای، ژئوپلیتیک و ژئواستراتژی اقدام به تحلیل راهبردی تبعات حضور و کنشگری چین در محیط امنیتی ج.ا.ایران در آسیای مرکزی گردید. مطابق خروجی تحلیل SWOT، راهبرد تهاجمی«SO» به عنوان راهبرد اصلی ایران در واجهه با کنشگری چین در محیط امنیتی آسیای مرکزی انتخاب شد. اجرایی شدن راهبرد انتخاب شده ج.ا.ایران بر مبنای بهره‌گیری از قوت‌ها، در صدد بهره‌برداری از فرصت‌ها جهت برنامه‌ریزی راهبردی امنیتی در منطقه آسیای مرکزی را در دستور کار خود قرار دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Iran’s Strategies for Chinese action in the security environment of the Islamic Republic of Iran in Central Asia

نویسندگان [English]

  • MAJID RAMEZANI 1
  • D A 2
1 Graduated with a PhD in National Security from the National Defense University
2 dd
چکیده [English]

China is one of the main players and actors in the security environment of the Islamic Republic of Iran in Central Asia. After the collapse of the Soviet Union, China has always sought to expand its strategy of economic, political and security influence in this important region. The main goal of the Chinese was to operate in the territory, consolidate and expand their influence by competing with their regional and trans-regional rivals, including Russia, the United States, NATO, Iran and Turkey. Although Iran's regional policies are in line with those of the People's Republic of China, the expansion of Chinese influence in the Central Asian region has narrowed the field for actors in the regions of the Islamic Republic of Iran. In this descriptive-analytical study, through field study and obtaining the opinions of experts in the field of regional studies, geopolitics and geostrategy, a strategic analysis of the consequences of China's presence and action in the security environment of the Islamic Republic of Iran in Central Asia was performed. According to the SWOT analysis, the "SO" offensive strategy was selected as Iran's main strategy in the face of China's activism in the Central Asian security environment. Implementation of the selected strategy of the Islamic Republic of Iran based on the use of forces, to seek to take advantage of opportunities for strategic security planning in the Central Asian region on its agenda.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Security Environment
  • Central Asia
  • Strategy
  • China
  • Islamic Republic of Iran
  • فهرست منابع ومآخذ

    الف. منابع فارسی

    • امینیان، بهادر (1390)، محیط امنیتی ایران و تحولات بیداری اسلامی، فصلنامه آفاق امنیت، سال چهارم، شماره 13، تهران، مؤسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور، صص 17-2.
    • تقی­زاده انصاری، محمد (1397)، بررسی گسترش نفوذ ژئواکونومیکی چین در آسیای مرکزی، فصلنامه پژوهش‌های روابط بین‌الملل، دورة هشتم، شماره پیاپی 29، صص 124-97.
    • حکمت‌نیا، حسن و موسوی میرنجف (1393)، کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامه‌ریزی شهری و ناحیه‌ای، یزد؛ انتشارات علم نوین، چاپ سوم.
    • خداقلی پور، علیرضا (1396)، ابتکار کمربند راه چین و تأثیر آن بر منافع ملی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه سیاست خارجی، تهران؛ سال سی­ویکم، شماره 1، صص 49-17.
    • دهشیری، محمدرضا و شایسته‌سازان، محمدحسین (1396)، راهبردهای سیاست خارجی چین و ژاپن در آسیای مرکزی، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، تهران؛ شماره 97، صص 101-71.
    • رفیع، حسین و بختیاری‌جامی، محسن (1395)، رویکرد نئومرکانتیلیست روسیه و چین به انرژی آسیای مرکزی، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی قفقاز، تهران؛ شماره 95.
    • عصاریا­ن­نژاد، حسین و نادی، حمیدرضا (1389)، درآمدی بر شناخت و تحلیل محیط امنیتی، مطالعات دفاعی استراتژیک، شماره 40، علمی-پژوهشی 178-153.
    • فرهادی، محمد (1395)، تغییر رویکرد سیاست خارجی ایالات متحدة آمریکا در آسیای میانه و تأثیر آن بر محیط امنیتی ج.ا.ایران، فصلنامة امنیت ملّی، سال هفتم، شماره 23، صص 164-139.
    • فیرحی، داود (1395)، آسیای میانه؛ ایران و اسلام، فصلنامه سیاست، دوره 46، شماره 1، صص 209-189.
    • کرمی، جهانگیر و عزیزی، حمیدرضا (1392)، روابط امنیتی چین با آسیای مرکزی: از پیوندهای امنیتی تا مجموعه امنیتی، فصلنامه مطالعات اوراسیای مرکزی، سال ششم، شماره 12، صص 154-135.
    • کرمی، جهانگیر و کریمیان، علیرضا (1396)، ایران و آسیای مرکزی روندهای منطقه‌ای و چشم‌انداز آینده، فصلنامه سیاست جهانی، دوره 6، سال 3، صص 62-41.
    • گلکار، کورش (1384)، مناسب‌سازی تکنیک تحلیلی سوآت برای کاربرد در طراحی شهری، نشریة صفه، دوره 15، شماره 41، 65-44.
    • مرکز مطالعات راهبردی دانا (1398)، راهبردهای دسترسی و ضددسترسی در منطقة خاورمیانه، نمای راهبردی شماره 261.
    • مصاحبه با جهانگیر کرمی (29/07/98).
    • نوائی، فرهاد و شاه‌علی، ملیحه (1391)، حزب التحریر و آینده اسلام‌گرایی در آسیای مرکزی از نگاه غرب، دو فصلنامه ایراس، سال ششم، شماره هشتم، صص 130-109.

     

    ب. منابع انگلیسی

    • Clarke, Michael (2017), China’s Strategy in Greater Central Asia, Asian Affairs: An American Review, 40:1–19, 2013 Copyright C 2013 Taylor & Francis Group, LLC.
    • Ramani, S.(2016), Has Iran Finally Found a Security Partner in Central Asia? The Diplomat, May 19, 2016; Published to http://thediplomat.com/2016/05/has-iran-finally-found-a-securitypartner-in-central-asia.
    • Wastnidge, Edward.(2017), Central Asia in the Iranian geopolitical imagination, Cambridge Journal of Eurasian Studies, 2017, 1: #1YRJ04.
    • Wei, Du (2016), The future of China Energy, The Northeast Asia Economic Review Vol.4. No. 1.
    • https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/09/04/2143033.