قدرت و نفوذ اجتماعی؛ توسعه مفهومی و نقدی بر تعاریف موجود

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه عالی دفاع ملی

چکیده

مقاله در صدد شناخت مرزهای قدرت از نفوذ اجتماعی است و می‌کوشد با نقد تعاریف موجود، به سوالات زیر پاسخ گوید: آیا باید قدرت و نفوذ اجتماعی را همانند بسیاری از نویسندگان پدیده‌ا‌ی واحد دانست و یا دو پدیده‌ی هم عرض به‌حساب آورد؟ و شباهت‌ها و تفاوت‌های این دو چه می‌باشد؟ آیا در واقعیت می‌توان دو پدیده‌ی متفاوت، به‌نام‌های قدرت و نفوذ از هم تشخیص داد؟ یا این دو، تنها دو اصطلاح برای نام‌گذاری یک پدیده‌ی واحد هستند؟ اگر این دو مفهوم، دو پدیده‌ی مجزا هستند ربط آن‌ها باهم چیست؟ آیا نفوذ شکلی از قدرت است یا بالعکس، قدرت شکلی از نفوذ می‌باشد؟
در راه پاسخ‌گویی به این سوالات، ماهیت و منابع قدرت و نفوذ، ابزار اِعمال آن‌ها، فرایند شکل‌گیری و حوزه‌ی اعمال هر کدام، منابع نفوذ و مکانیزم شکل‌گیری و تفاوت‌ها و شباهت‌هایش با قدرت، به بحث گذاشته می شود. نتیجه آن‌که، اگر قدرت را در معنای عام، به عنوان «توانایی تاثیرگذاری بر دیگری» تعریف کنیم، شیوه‌های متفاوتی برای تاثیرگذاری وجود دارد؛ که یکی از آن‌ها قدرت در معنای خاص (توان تحمیل خواست بر دیگران) و دیگری نفوذ اجتماعی می‌باشد. در این تعریف نفوذ شکلی از قدرت است. اما اگر از قدرت، قدرت در معنای خاص را منظور نظر داشته باشیم، نفوذ اجتماعی پدیده‌ای هم‌عرض قدرت است که در منابع و فرایند شکل‌گیری، ابزار اِعمال و حوزه‌ی جریان از قدرت متمایز می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

power and Social influence; Conceptual development and Critique on existing definitions

نویسنده [English]

  • kazem Samdaliri
Assistant Professor and Faculty Member at the National Defense University
چکیده [English]

This article seeks to identify the boundaries of power from social influence and tries to answer the following questions by criticizing the existing definitions: Should power and social influence, as many writers, be considered as a single phenomenon or two phenomena? And what are the similarities and differences between the two? Can two different phenomena of power and influence be distinguished in reality? Or are these just two terms for naming a single phenomenon? If these two concepts are two separate phenomena, what do they have to do with each other? Is influence a form of power or, conversely, is power a form of influence?
In order to answer these questions, the nature and sources of power and influence, the means of their application, the process of formation and scope of each, the sources of influence and the mechanism of formation and their differences and similarities with power are discussed. The conclusion is that, if we define power in the general sense as "the ability to influence another," there are different ways of influencing; One of them is power in a special sense (the ability to impose will on others) and the other is social influence. In this definition, influence is a form of power. But if we mean power in the specific sense of power, social influence is a phenomenon of the breadth of power, which is different from power in the sources and process of formation, means of action and flow.

کلیدواژه‌ها [English]

  • . power
  • social influence
  • power in the general sense
  • power in the specific sense
  • sources of power
  • الف- منابع فارسی

    • آقابخشی علی (1375)، فرهنگ علوم‌سیاسی، تهران: مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران
    • اتکینسون. دیتال، اتکینسون. ریچارد و هیلگارد. ارنست (1379)، زمینه روانشناسی، ترجمه محمد تقی براهنی و دیگران، تهران: رشد، جلد 2.
    • استوتزل. ژان (1371)، ترجمه علی محمد کاردان، تهران : دانشگاه تهران.
    • استیرن. فرانسوا (1381)، خشونت و قدرت، بهنام جعفری، تهران:وزارت امور جارجه
    • اسکندری حسین، جوانمرد شبنم، برجعلی احمد و فرخی نورعلی (1399)، «بررسی قدرت تمیزی راهبردهای نفوذ اجتماعی و فرهنگ جمع‌گرایی سازمانی در تفکیک سطوح بهزیستی اجتماعی در محیط کار»، پژوهش های روان شناسی اجتماعی، تابستان، دوره دهم - شماره 38
    • پالمر، مونتی. اشترن، لاری. گایل،چارلز  (1380)، نگرش جدید به علم سیاست، منوچهر شجاعی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خوارجه
    • پیبادی، ال. رابرت (1378)، « اقتدار»، در: گزیده مقالات سیاسی- امنیتی، جلد اول، پژوهشکده مطالعات راهبردی
    • تاپیا، کلود (1379)، درآمدی بر روان‌شناسی اجتماعی: مجموعه ضرورت‌های جامعه‌شناسی روانی، مرتضی کتبی، تهران: نشر نی
    • ترنر، جاناتان اچ، بیگلی. ال (1371)، پیدایش نظریه جامعه شناختی، عبلعلی لهسائی زاده، شیراز: مرکز نشر دانشگاه شیراز
    • ترنر، جاناتان.اچ (1378)، مفاهیم و کاربردهای جامعه‌شناسی، محمود فولادی و محمد عزیز بختیاری، قم:موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
    • چلبی مسعود (1386)، جامعه‌شناسی نظم و تحلیل نظری نظم اجتماعی، تهران: نشر نی
    • حسن زاده، محمد، سازمند بهاره، کاظمی حجت (1400)، «بررسی تطبیقی الگوی مشروعیت و اعمال قدرت در نظام قاجاری، پهلوی و جمهوری اسلامی»، سیاست دفاعی، تابستان، شماره 115
    • دال رابرت (1378)، گزیده مقالات سیاسی- امنیتی، پژوهشکده مطالعات راهبردی، جلد دوم
    • دال، رابرت (1364)، تجزیه و تحلیل جدید سیاست، حسین مظفریان، بی جا: بی نا
    • دال، رابرت (1378)، « قدرت»، گزیده مقالات سیاسی- امنیتی، جلد دوم، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی
    • راسل، برتراند (1367)، قدرت، نجف دریابندری، تهران: خوارزمی
    • راش، مایکل (1385)، جامعه و سیاست؛ مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی سیاسی، منوچهر صبوری، تهران: سمت
    • رحمتی محمد صادق (1371)، روان‌شناسی اجتماعی معاصر، قم: سینا
    • رضاپور دانیال، سیمبر، رضا، فاضلی، سامان (1400)، «منابع قدرت هوشمند جمهوری اسلامی ایران در عراق پساداعش و تهدیدهای پیش‌ رو»، دانش سیاسی، پاییز و زمستان، شماره 34
    • رفیعیان، مجتبی، فارابی اصل نیر، خطیبی سیدمحمدرضا (1400)، «ارائه روشی برای سنجش قدرت کنشگران تولید فضای شهری (پیشنهاد معیارها و شاخص‌های سنجش قدرت کنشگران)»، مطالعات مدیریت شهری،  تابستان، شماره 46
    • زتومکا، پیوتر (1386)، اعتماد؛ یک نظریه جامعه‌شناسی، فاطمه گلابی، تبریز: مترجم
    • فرانزوی، استفن. ال (1381)، روان‌شناسی اجتماعی، مهرداد فیروزبخت و منصور قنادان، تهران: رسا
    • فریگان، نورمند. ل، جکسون. هری. ک (1381)، رهبری سازمانی، ایرج والی پور، تهران: مرکز آموزش دولتی
    • کرایب، یان (1382)، نظریه اجتماعی کلاسیک؛ با مقدمه‌ای بر اندیشه مارکس، وبر، دورکیم، زیمل، شهناز مسمی پرست، تهران: آگه
    • کریمی یوسف (1375)، روان‌شناسی اجتماعی، نظریه‌ها، مفاهیم و کاربردها، تهران: ارسباران
    • کلگ، استوارت.آر (1383)، چارچوب های قدرت، مصطفی یونسی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی
    • کوزر، لوییس و روزنبرگ، برنارد (1378)، نظریه‌های بنیادی در جامعه‌شناسی، فرهنگ ارشاد، تهران: نشر نی
    • کوهن. بروس (1372)، مبانی جامعه شناسی، غلامعباس توسلی و رضا فاضل، تهران: سمت.
    • گالبرایت،. جان کنت (1381)، آناتومی قدرت، محبوبه مهاجر، تهران: سروش
    • گورویچ، ژرژ و دانشمندان دیگر (1369)، مسائل روان‌شناسی جمعی و روان‌شناسیاجتماعی، علیمحمد کاردان، تهران: دانشگاه تهران
    • لاپی‌یر، ژان. ویلیام (1375)، قدرت سیاسی، بزرگ نادرزاد، تهران: فروزان
    • لوکس، استیون (1370)، قدرت فر انسانی یا شر شیطانی، فرهنگ رجایی، تهران: موسسه مطالعات و تحقیق‌ها فرهنگی
    • لوکس، استیون (1375)، قدرت نگرش رادیکال، عماد افروغ، بی جا: خدمات فرهنگی رسا
    • مسعودنیا حسین، حیدری جعفر، دوازده امامی سید غلامرضا(1400)، « تجزیه‌ و تحلیل تأثیر رسانه‌های نوین بر قدرت نرم فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (مورد مطالعه: شهروندان اهواز)، دانش سیاسی ، پاییز و زمستان، شماره 34
    • مک آیور، ر. م (1349)، جامعه و حکومت، ابراهیم علی کنی، بی جا: بنگاه ترجمه و نشر کتاب
    • نظری فریبا، میرجانی صدیقه (1400)، «نقش فرایندهای نفوذ اجتماعی در استفاده فراگیر از شبکه‌های اجتماعی»، مطالعات فرهنگ– ارتباطات، پاییز 1400- شماره 87
    • نوو، مزن (1339)، روان‌شناسی اجتماعی، علیمحمد کاردان، تهران: دانشگاه تهران
    • وبر ماکس (1376)، مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی، احمد صدارتی، تهران: نشر مرکز
    • وبر، ماکس (1384)، دین، قدرت، جامعه، احمد تدین، تهران: هرمس
    • هارجی، اون. ساندرز، کریستین و دیکسون، دیوید (1377)، مهارتهای اجتماعی در ارتباطات میان فردی، خشایار بیگی و مهرداد فیروز بخت، تهرن: رشد
    • هولندر، ادوین. پی و همکاران (1378)، روان‌شناسی اجتماعی: رهبری و قدرت، تاثیرات ارتباط جمعی، افکار عمومی و فعالیت سیاسی، مشهد: به نشر
    • هیندس، باری (1380)، گفتارهای قدرت از هابز تا فوکو، مصطفی یونسی

     

    ب- منابع لاتین

    • H. K, Kane. J. s, Ross. S, Spina. J. D and Johnson. D. L (1996), Performance Appraisal Design, Development and Implementation, in (eds), G R Ferris, S D Rosen and D J Barnum, Handbook of Human Resource Management, Blackwell, Cambridge, Mass.
    • Aoife, Ferris. Patricia, and (ed) (2004), The Use and Abuse of Power in Leadership, University of calgry.
    • Brown, Corol (2006), social psychology, SAEE.
    • Jan, (1999), Social Power and Influence Tactics: a Theoretical Introduction, Journal of Social Issues, Spring.
    • Kuhnen, Ulrich, (2005) Social Influence. http://www.jacobs-university.de/academics/courses/Spring_2005/SHSS/730202_1.
    • Mason, Winter. A, Conry, Fredericar, Smith,Eliot. R (2007) Situating Social Influence Processes: Dynamic Multidirectional Flows of Influence Within Social Networks,http://psr.sagepub.com
    • Modern Society, New York, Free Press.
    • Talcot (1967) "on the Concept of Political Power", Sociological Theory and Modern Society, New York, Free Press.
    • Talcott (1951), The Social System. New York; Free Press
    • Paulsen, Ronn. Elle (1993) Specifying the Relationship Between Social Ties and Activism, Doug Mcadam, The American Journal of Sociology vol 99. No 3.
    • Petress, ken (1992), Power: Definition, Typology, Description, Example, and Implications, http://www.umpi.maine.edu/~petress/power.pdf
    • Rashotte, Lisa (2001), Social Influence. www.answers.com
    • Raven, Bertram. H (1965), Social Influence and Power,
    • Reunis, Mare.R.B and Raaij, Erik. M.Van, Scale Development For E- Procurement (EP), Adoption Influence Tactics, www.ht2.org/conference/pdf/190.pdf
    • Bertrand (1938), Power: a New Social Analysis.
    • Standifird, Stephen. S, Pons. Frank and Moshavi. Dan (2008) Influence Tactics in The Classroom and their Relationship to Student Satisfaction, Journal: Decision Sciences Journal of Innovative Education, Volume 6, pp 135-152.
    • Wain Coon. David (2007) Greeting Referent Power in Your Own Life.