تبیین عوامل موثر در آینده پژوهی راهبردی امنیت داخلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری مدیریت راهبردی آینده‌پژوهی دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی و عضو هیئت‌علمی

چکیده

- آینده پژوهی راهبردی در امنیت داخلی، علاوه بر توانایی مدیریت تغییرات تدریجی، باید بتوانند گسستگی‌ها را به سرعت تشخیص دهد و تغییرات جهشی را با توسل به راهبرد امنیت داخلی، مدیریت کنند ک
- در این پژوهش از روش‌های کمی و کیفی(آمیخته ) جهت تحقق اهداف پژوهش، بهره جسته‌ایم. در بخش کیفی، بر اساس مطالعه دقیق تمامی اسناد خارجی و داخلی و مرور نظام‌مند منابع مولفه های موثر بر آینده‌پژوهی امنیت داخلی و همچنین انجام مصاحبه‌های عمیق با 14 نفر از صاحب‌نظران و خبرگان، تمامی مولفه های موثر بر آینده‌پژوهی امنیت داخلی، استخراج شده‌اند. در فاز بعد، به اعتباریابی مولفه های موثر بر آینده‌پژوهی امنیت داخلی و تعیین اهمیت آنها به کمک میانگین رتبه‌ی با آزمون فریدمن و با اخذ نظرات 40 نفر از خبرگان مجرب پرداخته شده است. میزان آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی تحقیق به ترتیب معادل 782/. و 791/. می‌باشد.
- در یافته‌های تحقیق، به رتبه‌بندی عوامل از دیدگاه خبرگان در عامل توصیف و عامل تحلیل و تفسیر عوامل شامل: شناخت روندهای جهانی، منافع و قدرت کنشگران بین‌المللی و منطقه ای، راهبرد و دکترین قدرتها و تهدیدکنندگان، توانمندی و اهداف تهدیدکنندگان، روندهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، و غیره و در عامل تصمیم‌گیری راهبردی، مولفه‌های: تعیین قلمرو، دیدبانی، روندپژوهی، تحلیل علی لایه‌ای، تحلیل عوامل کلیدی و پیشرانها، شناسایی علائم ضعیف تغییر، ترسیم چشم انداز، فناوری کلیدی، تدوین سناریوها، تدوین سناریوهای شگفتی ساز، راهبردهای پابرجا، راهبردهای منطعف و موردی، پس‌نگری، تدوین طرح راهبردی پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Components of Strategic futures studies in the homeland security

نویسنده [English]

  • azim alizadeh
PhD in Strategic Management, Future Research, National Defense and Strategic Research Institute and Faculty Member
چکیده [English]

The strategic futures studies in the homeland security must be able to manage of the rapid process and radical of environmental changes with features such as uncertainty, complexity, uncertainty and dynamics
In the study, qualitative and qualitative methods (mixed methods) are used to realize the objectives of the research. In the qualitative part, based on the exact study of all external and internal documents and systematic literature review of strategic futures studies,dimensions and components, and sub-components of homeland security strategic futures studies. Cronbach Alpha and composite reliability of the research are equivalent to 0/782 and 0/791 respectively.
The findings of the research show that the dimensions, components of strategic futures studies, homeland security in the viewpoints of the experts for the future of the homeland security of the Islamic Republic of Iran include as follow: Components of description, analyzing and explanation, including: universal trends, environment polarizing, benefits and power of universal actors, strategy and doctrine of actors and minatories, their power and objectives, political, economic, social, cultural trends, values, capacities, and national resources, belief and way of thinking peoples, way of thinking homeland security, principles and doctrine of homeland security, macro targets and politics of homeland security And Components of strategic decision-making, including: determining the territory, environment scaning, trend-researching, casual layeranalysis, analysis of key factors and drivers, identify weak signals of change, vision drawing, Key technologies, scenario-formulating, wildcards scenario, flexible and case strategy, backecasting and Strategic planning.

کلیدواژه‌ها [English]

  • " homeland security of the Islamic Republic of Iran
  • Futures Study
  • Strategic "
  • الف- منابع فارسی؛

    • آقایی‎پور، مهتاب؛ احمدی، محمد؛ تقوی گل‌سفیدی، حسین؛ جدا، نرگس؛ خزایلی، مسعود؛ روحانی، محمد؛ کاشیپور، میثم؛ موحدی، صادق و نیل فروشان، هادی (1387)، بررسی تطبیقی و ترازیابی در نظام‌های آینده­پژوهی شش کشور- مؤسسۀ بنیان دانش‌پژوهان / مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی- مؤسسۀ آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
    • ازگلی، محمد؛ پورجباری، پژمان (1395)، درآمدی بر روش‌شناسی مناسب آینده­پژوهی با رویکرد دفاعی، دانشکده و پژوهشکدۀ دفاعی (دافوس)، فصلنامۀ مدیریت و پژوهش‌های دفاعی، ش
    • بلندیان، غلامحسین (1386)، جنبش‌های اجتماعی نوین و امنیت داخلی در جمهوری اسلامی ایران، فصلنامۀ امنیت عمومی.
    • جمشیدیان، هادی (1400)، تبیین مواضع مقام معظم رهبری پیرامون امنیت داخلی جمهوری اسلامی ایران، پژوهشکدۀ امنیت داخلی پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس.
    • چرماک، جی توماس (1393)، برنامه‌ریزی بر پایۀ سناریو، ترجمۀ سعید خزایی، مریک وکیل­زاده و علی راه­نشین، چ 1، تهران: علم آفرین.
    • حسین هاشمی، غلامرضا؛ اکبری، دکتر حسنعلی؛ بازرگانی، محمد؛ نادری خورشیدی، علیرضا (1389)، طراحی الگوی آینده­پژوهی در توسعۀ منابع انسانی (مورد: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی)، فصلنامۀ پژوهش­های مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین (ع).
    • جمالی، علی‌اصغر (1393)، ارائۀ الگوی دیده­بانی هوشمند با توجه به تهدیدات آینده قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء (ص) معاونت طرح و برنامه‌وبودجه و امور مجلس آجا- دبیرخانۀ شورای عالی تحقیقات نظری آجا.
    • خزایی، سعید. حیدری، امیرهوشنگ. کشاورزترک، عین اله. (1394). طراحی الگوی آینده­پژوهانه اسناد سیاست‌گذاری فناوری انقلاب اسلامی. دانشگاه همدان. نشریه علمی – پژوهشی پژوهشنامه انقلاب اسلامی.
    • خزایی، سعید؛ الهی، ایرج (1392)، عوامل موفقیت در آینده‌نگاری ملی، فصلنامۀ علمی پژوهشی آینده‌پژوهی، اردیبهشت.
    • خاکی، غلامرضا (1392)، روش تحقیق در مدیریت. نشر فوژان.
    • خلیلی شورینی، سیاوش (1392)، روش‌های تحقیق در علوم انسانی، چ 8، تهران: مؤسسۀ انتشارات یادوارۀ کتاب.
    • پدرام، عبدالرحیم؛ احمدیان، مهدی. (1394)، آموزه­ها و آزموده­های آینده‌پژوهی، انتشارات مؤسسۀ افق آینده‌پژوهی راهبردی.
    • کرامت­زاده، عبدالمجید؛ آقایی­پور، مهتاب؛ احمدی، محمد؛ تقوی گل‌سفیدی، حسین؛ جدا، نرگس؛ خزاییلی، مسعود؛ روحانی، محمد؛ کاشی‌پور، میثم؛ موحدی، صادق؛ نیل‏فروشان، هادی (1387)، بررسی تطبیقی و ترازیابی در نظام­های آینده­پژوهی شش کشور، پیشنهاد نظام مناسب برای آینده‌نگاری در ایران، مؤسسۀ آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی.
    • ملایری، فرهاد (1393)، بررسی و تدوین مدل مناسب آینده‌پژوهی در نداجا- معاونت طرح و برنامه‌وبودجه و امور مجلس- دبیرخانۀ شورای عالی تحقیقات نظری.
    • مینتزبرگ، هنری؛ و همکاران نام همکاران ذکر شود (1384)، جنگل استراتژی، ترجمۀ محمود احمدپور داریانی، انتشارات پردیس.
    • مرادیان، محسن (1385)، درآمدی بر ابعاد و مظاهر تهدیدات – انتشارات راشا.
    • -مهری، عباس (1381)، بررسی مفهوم امنیت ملی و تأثیر آن در توسعۀ پایدار، فصلنامۀ مطالعات دفاعی راهبردی، ش 15 داعا، زمستان.
    • ضمیری، محمود (1394)، بررسی و تدوین مدل آینده­پژوهی در نزاجا- معاونت طرح و برنامه‌وبودجه و امور مجلس- دبیرخانۀ شورای عالی تحقیقات نظری آجا.
    • شیری، محمدرضا؛ بهشتی، مهدی (1398)، آینده‌پژوهی تهدیدات اجتماعی استان همدان تا افق سال 1408، فصلنامۀ دانش انتظامی همدان، 6(21).
    • زهدی، یعقوب (1394)، سیاست دفاعی، مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی.
    • یوسفی، رضا (1394)، بررسی و تدوین مدل مناسب آینده­پژوهی در نهاجا- معاونت طرح و برنامه‌وبودجه و امور مجلس آجا- دبیرخان، شورای عالی تحقیقات نظری آجا.
    • لیندگران، ماتس؛ باندهولد، هانس (1390)، طراحی سناریو- پیوند بین آینده و راهبرد، ترجمۀ عبدالعزیز تاتار، مؤسسۀ آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی.
    • عرفانی راد، بهرام (1394)، تحقیق دکتری تبیین رویکرد تأمین اجتماعی در دولت اسلامی و نقش آن در خنثی‌سازی تهدیدات نرم اقتصادی «دانشکد مدیریت و برنامه‌ریزی راهبردی دانشگاه جامع امام حسین (ع)، استاد راهنما: دکتر الیاس نادران.
    • جائوتسی، ماریا؛ ساپیو، بارتولومئو (1394)، آخرین پیشرفت‌ها در روش‌شناسی‌های آینده‌نگاری، ترجمۀ سینا و محمدامین فقیه و فرهاد نظری‌زاده، مؤسسۀ آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
    • وندل، بل (1391)، مبانی آینده‌پژوهی، ترجمۀ مصطفی تقوی و محسن محقق.
    • ملکی فر، عقیل (1386)، «بررسی و تبیین شاخص­های طراحی در مدیریت آینده­نگر»، پروژۀ تحقیقاتی، تهران: وزارت دفاع.
    • قربانی، سعید (1393)، آینده‌پژوهی و پلیس، تهران: سازمان تحقیقات و مطالعات ناجا.
    • خزایی، سعید؛ پدرام، عبدالرحیم (1388)، راهنمای گام‌به‌گام آینده‌پژوهی راهبردی، رویکردی بر رویکردها و روش‌ها، انتشارات دانشگاه صنعتی مالک اشتر.
    • خزایی، سعید (1388)، روش­های آینده‌نگری. ج 1، تهران: انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی.
    • خزایی، سعید؛ محمودزاده، امیر (1392)، آینده‌پژوهی، اصفهان: علم آفرین.
    • چرماک، جی توماس (1393)، برنامه‌ریزی بر پایۀ سناریو. ترجمۀ سعید خزایی؛ مریک وکیل­زاده و علی راه­نشین، چ 1، تهران: علم آفرین.
    • خزایی، سعید؛ الهی، ایرج (1392)، عوامل موفقیت در آینده‌نگاری ملی، فصلنامۀ علمی پژوهشی آینده‌پژوهی، اردیبهشت.
    • خزایی، سعید؛ حیدری، امیرهوشنگ؛ کشاورزترک، عین­الله (1394)، طراحی الگوی آینده­پژوهانۀ اسناد سیاست‌گذاری فناوری انقلاب اسلامی، دانشگاه همدان، نشریۀ علمی – پژوهشی پژوهشنامۀ انقلاب اسلامی.
    • پدرام، عبدالرحیم (1393)، آینده‌پژوهی در یک نگاه، تهران: سازمان تحقیقات و مطالعات ناجا.
    • ملکی­فر، عقیل (1386). «بررسی و تبیین شاخص­های طراحی در مدیریت آینده­نگر»، پروژۀ تحقیقاتی. تهران: وزارت دفاع.
    • غفاریان، وفا؛ کیانی، غلامرضا (1390). استراتژی اثربخش. چ 6، تهران: انتشارات سازمان فرهنگی فرا.
    • علی‎احمدی، علیرضا؛ غفاریان، وفا (1385)، بررسی علل شکست برنامه­ریزی استراتژیک و ارائۀ دو نظریۀ جدید، سازمان مدیریت صنعتی.
    • مبینی دهکردی، علی؛ حیدری، حامد (1393). مبانی دانش محیط‌شناسی راهبردی، انتشارات صفار.
    • رونی، کورتیس (1391)، نقاط اشتراک برنامه­ریزی استراتژیک و مطالعۀ آینده­پژوهی، ترجمۀ محمد شهرکی و فرهاد آریایی­جو، فصلنامۀ مطالعات آینده­پژوهی، پاییز.
    • ابراهیمی لویه، عادل (1394)، آینده‌پژوهی انتظامی با تأکید بر مسایل انتظامی و امنیتی استان قزوین، دفتر تحقیقات کاربردی فرماندهی انتظامی استان قزوین.

     

    ب- منابع لاتین

    • J, Dator. (1996). Futures studies as applied knowledge, In: Richard Slaughter (Ed.), New Thinking for a New Millennium, London: Routledge.
    • NATO, Future Force Concept, Development, Concepts and Doctrine Centre, Joint Concept Note (JCN) 1/17, dated July 2017,
    • NATO UNCLASSIFIED, GENERAL DENIS MERCIER, STRATEGIC FORESIGHT ANALYSIS, (2017) REPORT
    • STRATEGIC FORESIGHT IN THE GERMAN ARMED FORCES, Bundeswehr Office for Defence Planning, (2017), planungsamt.bundeswehr.de
    • Slaughter RA,(1999), Futures for the Third Millennium: Enabling the Forward View, Prospect Media, Sydney
    • Maj R.D. Dove,(2012), STRATEGIC FORESIGHT IN CANADIAN FORCES, Canadian Forces Colleg, JCSP 38, Master of Defence Studies
    • Rohrbeck،Réne (2011)،Corporate ForesightTowards a Maturity Model for the Future Orientation of a Firm، Publisher: Physica-Verlag.
    • Inayatullah, Sohail. (2007) Questioning the Future (Methods and Tools for Organizational and Societal Transformation), TamkangUniversity, 3th Ed.
    • Malaska, Pentti. (2003). Futures and Penetration to the Futures, ActaFuturaFennica, Helsinki, pp