تدوین و ارائه راهبردهای کنترل ژئوپلیتیک مهاجرت غیرقانونی در مناطق مرزی شرق کشور با تأکید بر نظم و امنیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار و عضو هئیت علمی دانشگاه علوم انتظامی

2 دانش‌آموخته دوره دکتری امنیت ملی دانشگاه عالی دفاع ملی

چکیده

ورود غیرقانونی اتباع بیگانه از مرزهای شرقی به شهرهای مختلف کشورمان به‌خصوص اتباع افغانی و پاکستانی از دیرباز به‌عنوان یکی از معضلات جامعه ایرانی مطرح بوده و این مسئله در طول سال‌های گذشته از منظرهای مختلفی همچون تکدی­گری، زاغه‌نشینی و بزهکاری از سوی صاحب‌نظران و کارشناسان مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفته است. هدف پژوهش حاضر ارزیابی و تحلیل راهبردهای کنترل ژئوپلیتیک مهاجرت غیرقانونی در مناطق مرزی شرق کشور با تأکید بر نظم و امنیت است. روش تحقیق این پژوهش توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف کاربردی است. جامعه آماری در سطح سه استان خراسان رضوی، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان و در چارچوب مؤلفه‌های ژئوپلیتیکی مهاجرت (سیاسی- امنیتی، جغرافیایی طبیعی و اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حقوقی - قضایی) و از میان متصدیان و خبرگان این عرصه با حداقل مدرک کارشناسی ارشد و داشتن 3 سال سابقه کار و یا متخصصین دانشگاهی ویژه هر کدام از سه استان محدوده مورد مطالعه می‌باشد.
همچنین پژوهشگر از هر دو روش گردآوری اطلاعات یعنی روش‌های میدانی (مصاحبه عمیق و پرسشنامه) و کتابخانه‌ای علمی و تخصصی و سایت‌های اینترنتی معتبر بهره‌برداری نمود. سؤال اصلی مقاله؛ راهبردها و راهکارهای مناسب کنترل مهاجرت غیرقانونی در مناطق مرزی شرق کشور کدام هستند؟ می‌باشد. پرسشنامه تهیه‌شده مبتنی بر مقیاس لیکرت تهیه و پایایی پرسشنامه از طریق روش آلفای کرونباخ سنجیده شد و برای ارائه راهبردها و راهکارهای عملیاتی و اجرایی از برنامه‌ریزی راهبردی از نوع SWOT استفاده گردید. نتایج نشان می‌دهد که در مجموع 20 راهکار و راهبرد به دست آمده که از میان آن‌ها راهبرد تهاجمی 5 راهبرد، 7 راهبرد محافظه‌کارانه، 4 راهبرد تدافعی و 3 راهبرد می­باشد. با توجه به تحلیل صورت گرفته، نوع راهبرد از نوع محافظه‌کارانه تعیین گردید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Compilation and presentation of geopolitical control strategies for illegal immigration in the eastern border regions with an emphasis on order and security

نویسندگان [English]

  • Hosein Zolfaghari 1
  • Azizmorad Moradi 2
1 Assistant Professor and Academic Member of the Police University
2 Ph.D. graduate degree in national security at the National Defense University
  • قرآن کریم، ترجمه و تفسیر آیت‌الله مکارم شیرازی.
  • ابراهیم‌زاده و همکاران، (1388)، تحلیل عوامل توسعه‌نیافتگی توریسم چابهار با استفاده از مدل swot، همایش ملی مدیریت و رویکردهای جغرافیایی در بهره‌برداری بهینه از منابع.
  • اخباری، محمد و نامی، محمد، (1388)، جغرافیای مرز با تأکید بر مرزهای ایران، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
  • اخلاص­پور، محمدحسین، (1395)، آسیب‌شناسی حضور اتباع بیگانه در استان کرمان و تأثیرات آن بر امنیت، فصلنامه دانش انتظامی کرمان، سال هفتم، شماره 15.
  • اصلانی، مجتبی، (1384)، بررسی روند مهاجرت در جمهوری اسلامی ایران در سه دهه اخیر و تأثیر آن بر امنیت ملی با تأکید بر مهاجرت داخلی به تهران، دانشکده دفاع ملی، دانشگاه عالی دفاع ملی.
  • بهزادفر، مصطفی و زمانیان، روزبه، (1387)، برنامه‌ریزی راهبردی توسعه توریسم با تأکید بر بخش محصول مطالعه موردی: نیشابور، نشریه بین‌المللی علوم مهندسی دانشگاه علم و صنعت ایران، ویژه‌نامه مهندسی معماری و شهرسازی، جلد 19، شماره 6.
  • پازوکی، مریم، (1392)، بررسی نقش مهاجرین افغانی بر ساختارهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و امنیتی شهرستان پاکدشت، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد گرمسار.
  • پورسعادت، شهرام، (1393)، بررسی تأثیر حضور غیرقانونی اتباع افغان بر امنیت در حوزه استحفاظی شهرستان شهریار در سال 91، فصلنامه علمی تخصصی دانش انتظامی غرب استان تهران، سال اول، شماره 3.
  • پولادی، حسن؛ کشاورزیان، محمدمهدی؛ خان­محمدی، هادی و اصلی­پور، حسین، (1395)، الگوسازی عوامل تأمین‌کننده امنیت پایدار مرزی؛ مطالعه موردی مرزهای شرقی کشور، فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج، سال نوزدهم، شماره 72.
  • پیشگاهی­فرد، زهرا و قدسی، امیر، (1387)، بررسی و تحلیل ویژگی‌های ژئوپلیتیکی پاکستان و نقش آن در روابط با سایر کشورها، مجله پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 63.
  • حافظ­نیا، محمدرضا، (1383)، تحلیل کارکردی مرز بین‌المللی: مرز ایران و افغانستان، فصلنامه مدرس علوم انسانی، دوره 8، شماره 4.
  • حیدری، محمد؛ انعامی­علمداری، سهراب و فتاحی، فرهاد، (1391)، ژئوپلیتیک مرز و الگوی مدیریت و کنترل مرزهای شرقی ایران، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال هشتم، شماره 3.
  • دهقانی، محسن؛ جوزی، سیدعلی و شکری­زاده، قاسم، (1388)، برنامه‌ریزی منطقه حفاظت شده جزیره فارو جهت توسعه اکوتوریسم، همایش ملی مدیریت و رویکردهای جغرافیایی در بهره‌برداری بهینه از منابع.
  • دواس، دی، ای، (1376)، پیمایش در تحقیقات اجتماعی، ترجمه هوشنگ نایبی، تهران: نشر نی.
  • روشن، علی‌اصغر و سعادتی جعفرآبادی، حسن، (1391)، بررسی نقش و کارکرد کنترل مرز استان خراسان رضوی با افغانستان و تأثیر آن بر امنیت استان، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال هشتم، شماره 3.
  • زرقانی، سیدهادی، (1386)، عوامل ژئوپلیتیکی مؤثر بر نقش مؤثر بر نقش و کارکرد مرزها با تأکید بر مرزهای ایران فصلنامه ژئوپلیتیک، سال سوم، شماره 2.
  • طارمی، علیرضا، (1394)، چالش‌های امنیتی جمهوری اسلامی ایران در برابر جامعه کارگری اتباع بیگانه (افغانستان)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
  • عباس­زاده، علی، (1391)، بررسی عوامل ژئوپلیتیکی مؤثر بر مهاجرت اتباع خارجی به ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد.
  • عزتی، عزت‌الله، (1386)، ژئوپلیتیک، تهران: انتشارات سمت، چاپ دوم.
  • علوی، محمود، (1381)، تأثیر مهاجرت افاغنه بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران (با تأکید بر مسئله اشتغال)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
  • عیسی­زاده، سعید و مهران­فر، جهانبخش، (1391)، مهاجرت غیرقانونی و تبعات اقتصادی آن در کشورهای میزبان (با تأکید بر مهاجران افغانی در ایران)، فصلنامه راهبرد اجتماعی و فرهنگی، سال اول، شماره 2.
  • عیسی­زاده، سعید و مهران­فر، جهانبخش، (بی‌تا)، مهاجرت بین‌المللی و اثرات اقتصادی آن در بازار کار کشورهای مهاجرپذیر، فصلنامه جمعیت، شماره 90/89.
  • فاضل­نیا، غریب و هدایتی، صلاح، (1389)، راهبردهای مناسب بر توسعه توریسم دریاچه زریوار، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 19.
  • مجلسی، محمدباقر، (1403)، بحارالانوار، بیروت: داراحیاء التراث العربی، چاپ سوم، جلد 19 و 1.  
  • مؤمنی، منصور، (1386)، تحلیل‌های آماری با استفاده از Spss، چاپ اول، تهران: نشر نو.
  • نوحه‌گر، احمد؛ حسین زاده، محمدمهدی و پیراسته، اسماء، (1388)، ارزیابی قابلیت‌های طبیعت‌گردی جزیره قشم با بهره‌گیری از مدل استراتژی SWOT، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 15.
  • نوری، جعفر؛ عباسپور، مجید و مقصودلو کمالی، بیژن، (1385)، ارزیابی زیست‌محیطی سیاست‌های استراتژیک توسعه صنعتی ایران با استفاده از رویکرد تحلیل و عوامل استراتژیک SWOT. علوم تکنولوژی محیط‌زیست، شماره 29.
  • وحدت­آزاد، فرشاد، (1391)، بررسی علل سیاسی اجتماعی مهاجرت افغانی‌ها به ایران (پس ‌از انقلاب اسلامی ایران)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.

 

Seabrook, Jeremy. (2007). cities Small Guides to Big Issues, Pluto Press