سناریوهای ممکن در آینده پژوهی روابط خارجی ایران و عربستان مبتنی بر تحولات منطقه عربی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول و دکترای جغرافیای سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی

2 دانشیارجغرافیای سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی تهران واحد علوم و تحقیقات

3 دانشیار جغرافیای شهری دانشگاه آزاد اسلامی تهران واحد علوم وتحقیقات

چکیده

در تحقیق حاضر که مستخرج از رساله دکتری است محقق به دنبال طرح سناریوهای ممکن مبتنی بر تحولات منطقه عربی است. به منظور انجام صحیح و علمی پژوهش، ابتدا این سؤال طرح می‌گردد که مهم‌ترین سناریوهای ممکن در روابط خارجی ایران وعربستان مبتنی بر تحولات ژئوپلتیکی منطقه عربی چیست؟ نوع تحقیق ، کاربردی و روش تحقیق تحلیلی- توصیفی (با استفاده از تکنیک گلوله برفی) است. در این روش 25 نفر از اساتید و افراد نخبه با ویژگی‌های خاص انتخاب و از طریق پرسشنامه مورد سؤال قرار گرفتند که از طریق این خبرگان مؤلفه‌ها، شاخص‌ها و گویه‌ها ارزیابی شده و در نهایت پرسشنامه برای آن‌ها ارسال گردید.پس از تأیید پایایی و روایی پرسشنامه، جهت تحلیل نتایج از آزمون فریدمن استفاده شد. مهم‌ترین شاخص‌ها برابر آزمون فریدمن، در آینده پژوهی مؤلفه‌های پنج گانه روابط خارجی ایران وعربستان عبارت‌اند از: ایدئولوژی اسلامی انقلاب(اختصاصاً مسائل مربوط به نفوذ انقلاب)، موقعیت، ایدئولوژی(اختلاف فکری دو کشور مثل قرائت از اسلام و ... است)، اختلاف ساختاری، مهارت‌های نظامی. و مهم‌ترین مؤلفه‌های تاثیرگذار در تدوین سناریوی ممکن در روابط خارجی ایران و عربستان به ترتیب اهمیت؛ دفاعی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است که سناریوهای محتمل هم برهمین مبنا نوشته شده است. همچنین محقق به این نتیجه می‌رسد مهم‌ترین تحولات تأثیر گذارمنطقه ای در روابط خارجی دو کشور، تحولات یمن، تحولات عراق، تحولات سوریه، تحولات بحرین، تحولات لبنان وفلسطین و...است. بنابراین پیشنهاد می‌کند ملاحظات راهبردی در خصوص تنظیم روابط با عربستان سعودی با ترسیم اهداف مرحله ای و حرکت‌های گام به گام و تدریجی اتخاذ گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Possible scenarios in future studies of foreign relations between Iran and Saudi Arabia based on Arabic zone evolutions

نویسندگان [English]

  • Mohsen Rostami 1
  • Abdorreza Faragi rad 2
  • Rahim Sarvar 3
1 Corresponding Author and Doctor of Political Geography, Islamic Azad University
2 Associate Professor of Political Geography, Islamic Azad University, Science and Research Branch
3 Associate Professor of Urban Geography, Islamic Azad University, Science and Research Branch
چکیده [English]

In this article-that is derived from a PhD thesis-the researcher is looking for raising probable scenarios based on Arabic zone evolutions. In order to fulfill this study correctly, first this question appears “What are the most important probable scenarios in foreign relations between Iran and Saudi Arabia based on Geopolitical evolutions of Arabic zone”? The research type is practical and the method is descriptive-analytical (using the snow ball method). In this method 25 professors and elites with special traits were chosen and asked through a questionnaire, that through these experts, components, index and items were analyzed and finally the questionnaire was sent to them. After confirmation of reliability and validity of the questionnaire, the Friedman test used for analyzing the results. The most important factors according to Friedman test, in future studies of 5 components of foreign relations of Iran and Saudi Arabia were: Islamic Ideology of the Revolution (exclusively related to influence of the Revolution), Situation, Ideology (quarrels such as perception of Islam, etc.), structural quarrels, Military skills. The most remarkable and effective component in formulation of probable scenarios in foreign relations between Iran and Saudi Arabia in order of importance are: Defensive, Cultural, Political, Social and Economic that the probable scenarios are based on this basis. Also the researcher comes to this conclusion that the most important effective and regional evolutions in relations between the two countries are: evolutions of Yemen, evolutions of Iraq, evolutions of Syria, evolutions of Bahrain, evolutions of Lebanon and Palestine etc. So it is recommended that strategic considerations regarding the relations with Saudi Arabia should be taken by drawing stage goals and step-by-step movements.

منابع:
-ایزدی حسن، دبیری، علی‌اکبر،(1391)، "ارزیابی فرصت‌ها و چالش‌های ژئوپلیتیکی جوامع شیعی در جهان اسلام با تأکید بر ایران"، مجموعه مقالات همایش ژئوپلیتیک شیعه
-تلاش ، حسن، (1388)، "ژئوپلیتیک شیعه در لبنان در قبل و بعد از جنگ 33 روزه"، فصلنامه علمی‌پژوهشی شیعه‌شناسی، سال هفتم، شماره 26
- رمضانی، روح الله (1380)، چارچوبی تحلیلی برای بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران ترجمه علیرضا طیب: نشر نی.
-ژئاروید اتوتایل، سمیمون دالی، پاول روتلج، (1380)،‌"اندیشه‌های ژئوپلیتیک در قرن بیستم"،ترجمه محمدرضا حافظ‌نیا و هاشم نصیری،تهران، وزارت امور خارجه
- سیف زاده، حسین، (1382)، مبانی ومدلهای تصمیم گیری درسی است خارجی، نشر وزارت امور خارجه.
- صفوی، یحیی، (1393)، "جهان اسلام" ، کتاب دوم، تهران، مؤسسه انتشارات امیرکبیر
-صفوی، سیدیحیی، (1381)، "مقدمه‌ای بر جغرافیای نظامی ایران"، تهران، سازمان جغرافیای نیروهای مسلح، جلد اول، چاپ دوم
-مرادیان، محسن،(1392)، "بررسی راهبردی روابط اقتصادی ترکیه و عربستان سعودی"، فصلنامه نگاه 2، تهران، مرکز آموزش شهید صیاد
- مصفا، نسرین،(1385)، طرح جامع پژوهشی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، نشر وزارت خارجه.
-نصیری، عبدالله،(1386)، آشنایی با عربستان. نشر مشعر. تهران.
منابع لاتین
- Cohen, Joel E. 2001. What the Future Holds. U.S.A. : Library of Congress Cataloging-in-Publication Data, 2001
-WWW.WORLD BANK.OR