مفهوم‌شناسی امنیت در قرآن و زمینه‌های شکل‌گیری آن با تأکید بر روش معناپژوهشی ایزوتسو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت‌علمی دانشکده معارف و اندیشه اسلامی دانشگاه تهران (نویسنده مسئول)

2 دکتری مطالعات امنیت ملی دانشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی

چکیده

امنیت از مفاهیم کلیدی قرآن است که در گستره­ای وسیع همراه با ارتباط‌­یابی با مفاهیمی متنوّع، بازتابی معنادار یافته است. قرآن مفهوم امنیت را در قالب واژگان متفاوت، نظیر أمن، ایمان و استیمان و... در کنار مفاهیم محوری «سلام»، «اطمینان» و «عدم خوف» به کار برده تا روابط معنایی ویژه‌ای را ترسیم ‌کند که برآیند آن نوع خاصی از جهان‌بینی در چگونگی تلقی جامعه از مفهوم امنیت و فرایند رسیدن به جامعه‌ای امن است. در این راستا از روش معناشناسی ایزوتسو استفاده شده است که بر اساس آن، فهم معنای امنیت و ترسیم شبکه معنایی آن در چهارچوب روابط هم­نشینی و جانشینی مورد بررسی قرار گرفته است. برای تبیین تحول معنای امنیت و نیل به معنای نسبی آن، مفاهیم جانشین‌شده امنیت، مانند «سلام»، «اطمینان» و «سکینه» تبیین شد. در ادامه، واژگان متضاد هم‌نشین با امنیت نظیر «مکر»، «بأس»، «خسران»، «خوف» و ... استخراج و تبیین گردید. نکته مهم اینکه تأمین امنیت مستلزم لوازمی است، نظیر داشتن سرزمین و محل استقرار، دلیل‌محور بودن، برنامه‌های دقیق رونق اقتصادی و دفاعی، تحول باورها و رفتارها و داشتن استحکامات نظامی

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Concept of Security in the Qur'an and the Forms of Its Formation with Emphasis on Isotso's Semantic Method

نویسندگان [English]

  • Alireza Nobari 1
  • Ali Esmaeili 2
1 Member of the Faculty of Islamic Education and Thought, University of Tehran (Corresponding Author)
2 PhD in National Security Studies, University of National Defense and Strategic Research
چکیده [English]

Security is one of the key concepts of the Qur'an, which has been significantly reflected in a wide range of contexts, along with the connection with various concepts. The Qur'an uses the concept of security in the form of different words, such as faith, faith, and faith, along with the central concepts of "peace," "confidence," and "fearlessness" to draw special semantic relationships that result in that particular kind. It is a worldview of how society perceives the concept of security and the process of achieving a secure society. In this regard, the methodological method of Izutsu has been used, according to which the understanding of the meaning of security and the drawing of its semantic network in the framework of public relations and succession have been examined. In order to explain the evolution of the meaning of security and to achieve its relative meaning, the substituted concepts of security, such as "hello", "confidence" and "Sakineh" were explained. Then, contradictory words related to security such as "Makar", "Bas", "Khosran", "Khaf", etc. were extracted and explained. Importantly, security requires equipment such as land and location, the reason for its focus, precise plans for economic and defense

  • فهرست منابع ومآخذ

    الف. منابع فارسی

    • قرآن کریم.
    • ابن عاشورا، محمد بن طاهر، (1426 ق)، التحریر و التنویر، چاپ دوم، تونس، داراللحنون النشر و التوزیع.
    • ابن منظور، جمال­الدین محمدبن مکرم، (1416 ق)، لسان العرب، مصحح امین محمد عبد الوهاب و محمد الصادق العبیدی، بیروت، دار احیاء التراث العربی و مؤسسه التاریخ العربی.
    • ایزوتسو، توشی هیکو، (1361)، خدا و انسان در قرآن، ترجمه احمد آرام، چاپ هشتم، تهران، شرکت انتشار.
    • بوزان، باری، (1390)، مردم، دولت‌ها و هراس، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، چاپ سوم، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
    • پرچم، اعظم و عمادی اندانی، سمیه و حاتمی، لاله‌زار، (1394)، «معناشناسی امنیت فردی در قرآن کریم»،‌ کتاب قیم، سال پنجم، ش 12.
    • راغب اصفهانی، حسین بن محمد، (1412 ق)، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق: داوود صفوان عدنان، بیروت، دارالشامیه.
    • سویینی،‌ بیل مک، ‌مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی امنیت،‌ ترجمه محمدعلی قاسمی و محمدرضا آهنی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، 1390.
    • شریفی، علی، (1392)، «نقد و بررسی آرای ایزوتسو در حوزه معناشناسی قرآن کریم»، مجله حکمت معاصر، سال 4، ش 3، پاییز 1392.
    • طباطبائی، سید محمد حسین (1417 ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم.
    • عبدالله‌خانی، علی، (1392)، نظریه‌های امنیت، چاپ دوم، تهران، مؤسسه ابرار معاصر.
    • فراهیدی، خلیل بن احمد، (1409)، کتاب العین، تحقیق: مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، قم، دارالهجره.
    • فیومی، احمدبن احمد، (1414 ق)، مصباح المنیر، قم، دارالهجره.
    • قائمی­نیا، علیرضا، (1389)، بیولوژی نص؛ نشانه­شناسی و تفسیر قرآن، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    • مختارعمر، احمد، (1386)، معناشناسی، ترجمه سید حسن سیدی، مشهد، دانشگاه فردوسی.
    • مصطفوی، حسن، (1374)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، چاپ اول، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    • مطیع، مهدی؛ پاکتچی، احمد؛ نامور مطلق، بهمن، (1388)، «درآمدی بر استفاده از روش‎های معناشناسی در مطالعات قرآنی»، مجله پژوهش دینی، ش 18، بهار و تابستان 1388.
    • مغنیه، محمدجواد، (1424)،‌ تفسیر الکاشف، چاپ اول، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
    • مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، (1374)، تفسیر نمونه، چاپ اول، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
    • نصری، قدیر، (1390)، درآمدی نظری بر امنیت جامعه‌ای (مفاهیم،‌ مؤلفه‌ها و نظریه‌ها)، تهران، پژوهشگاه علوم و مطالعات فرهنگی.
    • ویلیامز، پل. دی، (1390)، درآمدی بر بررسی‌های امنیت، ترجمه علیرضا طیب، تهران، مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
    • هادی، اصغر، (1391)، «روشی نوین در معناشناسی مفاهیم و واژه‎های قرآنی»، مجله پژوهش‎های قرآنی، ش 72، زمستان 1391.

     

    ب. منابع انگلیسی

    • A.s. Hornby. Oxford,Jahan-e, Danesh, Tehran, 2003, P1155.