الگوهای رفتاری گروه‌ تکفیری- تروریستی داعش در حوزه دفاعی-امنیتی ج.ا.ایران تا 1404

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی

2 دانش‌آموخته دکتری روابط بین‌الملل- دانشگاه تربیت مدرس (نویسنده مسئول)

چکیده

تهدیدات گروه‌های تروریستی- تکفیری پس از انقلاب اسلامی، یکی از موانع تحقق راهبردهای جمهوری اسلامی ایران مندرج در اسناد بالادستی (سند چشم‌انداز 1404) در محیط پیرامون است. لذا هدف اصلی این تحقیق، شناخت الگوهای رفتاری داعش در جهان اسلام تا 1404 در حوزه دفاعی- امنیتی جمهوری اسلامی ایران است. یافته‌های این پژوهش بر مبنای روش تحلیلی- تجویزی و آینده‌پژوهی نشانگر آن است که ستیزه‌جویی داعش با راهبرد ایران در جهان اسلام (تقویت مقاومت اسلامی) ریشه در همپوشانی منافع داعش با منافع نظام سلطه دارد. توضیح آنکه این گروه تروریستی- تکفیری برخلاف تاریخچه، ایدئولوژی، اهداف و عملکرد خود در دو دوره قبل از تأسیس حکومت و در زمان حکومت‌داری اول اینکه، درصدد تشکیل «خلافت» و یا «دولت» نیست؛ دوم اینکه، به‌صورت روشمند در پی گسترش شبکه ترور در جهان اسلام است که در نهایت باعث مهار «اسلام سیاسی» و تقویت نظام سلطه می‌گردد. لذا در پرتو الگوهای رفتاری داعش، سناریوی ضعیف در ارتباط با اقدامات آن تا 1404 در محیط پیرامونی و دفاعی ایران: دولت‌سازی در عراق و سوریه به علت پویش‌های داخلی و حمایت جبهه مقاومت از این دو کشور است. سناریوی ممکن: دولت‌سازی در افغانستان بر اساس شرایط ژئوپلیتیکی و میدانی این کشور است و در نهایت بررسی‌ها در ترسیم سناریوی محتمل نشان از آن دارد که داعش مهار ژئوپلیتیکی ایران به‌واسطه ترور و فشار به جبهه مقاومت را در دستور کار خود قرار می‌دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Learning Issues: Towards a Theory of Security Development, Finnish National Defence College, Department of Education Research Centre for Action Competence, Identity, and Ethics ACIE.

نویسندگان [English]

  • Kazem Samdaliri 1
  • Mohammad Davand 2
1 Associate Professor, Higher University of National Defense and Strategic Research
2 PhD Student in International Relations - Tarbiat Modares University (Corresponding Author)
  • فهرست منابع ومآخذ

    الف. منابع فارسی

    • ابراهیمی، نبی‌الله، (1393)، «بررسی مقایسه‌ای مفهوم امنیت در مکاتب متأخر امنیتی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال 17، شماره 4، صص، 30-7.   
    • افتخاری، اصغر، (1394)، «الزامات راهبردی انقلاب اسلامی برای علم سیاست»، فصلنامه پژوهشنامهانقلاباسلامی، سال 4، شماره 17، صص، 50-39.
    • اقارب‌پرست، محمدرضا؛ شجاعی، محمدمیلاد، (1395)، «هم‌سنجی امنیت با عیار نئورئالیسم و پست‌مدرنیسم»، فصلنامه تحقیقات سیاسی بینالمللی، شماره 27، صص، 160-135.
    • آدمی، علی؛ کشاورز مقدم، الهام، (1394)، «جایگاه مجموعه امنیتی‎محور مقاومت در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال 4، شماره 14، صص، 19-1.
    • آذین، احمد؛ سیف‌زاده علی، (1394)، «بررسی زمینه‌های اجتماعی و سیاسی ظهور داعش در خاورمیانه»، فصلنامه سیاست خارجی، سال 29، شماره 4، صص، 50-27.
    • بخشی شیخ احمد، مهدی؛ بهاری، بهنام و وهاب‌پور، پیمان، (1392)، «بررسی ایدئولوژی گروه تکفیری- وهابی دولت اسلامی عراق و شام (داعش)»، فصلنامه علوم سیاسی، دوره 16، شماره 64، صص، 154-133.
    • بصیری، محمدعلی؛ مجیدی‎نژاد، سید علی و موسوی، سید قائم، (1396)، «واکاوی تهدیدات داعش بر محور مقاومت و تأثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال 14، شماره 48، صص، 26-7.
    • پوستین‌چی، زهره؛ متقی، ابراهیم، (1390)، «زبان سیاسی مقاومت اسلامی در سیاست بین‌الملل»، فصلنامه پژوهش‌های روابط بین‌الملل، دوره 1، شماره 1، صص، 129-97.
    • تاجیک، محمدرضا؛ نعمت‌الهی، نگین، (1395)، «کیفیت بازنمایی خشونت کلامی در چهارچوب منطق هویتی گفتمان نوبنیادگرایی؛ مطالعه موردی: داعش و بوکوحرام»، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال 9، شماره 33، صص، 56-27.
    • تریف، تری و همکاران، (1383)، مطالعات امنیتی نوین، ترجمه علیرضا طیب و وحید بزرگی، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
    • حافظ‌نیا، محمد‌رضا؛ احمدی‌پور، زهرا و بویه، چمران، (1391)، «انقلاب اسلامی و پیدایش ژئوپلیتیک جدید ایران»، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال 2، شماره 5، صص، 23-1.
    • حمزه‌پور، علی، (1393)، «روش‌شناسی در مکتب امنیتی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه آفاق امنیت، سال 7، شماره 22، صص، 83-57.
    • دهقانی فیروزآبادی، سید جلال، (1393)، امنیتی شدن و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، نوشته سید یوسف قریشی، با مقدمه سید جلال دهقانی فیروزآبادی، تهران، انتشارات مطالعات راهبردی.
    • ذوالفقاری، مهدی؛ عمرانی، ابوذر، (1396)، «تأثیر ظهور داعش بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، سال 7، شماره 2، صص، 195-169.
    • رضایی، رضا؛ موسوی جشنی، سید صدرالدین، (1396)، «ظهور داعش و تأثیر آن بر معادلات منطقه‌ای: مطالعه موردی چالش‌ها و فرصت‌های به‌وجودآمده برای ایران»، فصلنامه جامعه‌شناسی سیاسی جهان اسلام، دوره 5، شماره 11، صص، 174-149.
    • سعادت، مریم؛ جهانگیری، مسعود، (1396)، «بررسی انتقادی مبانی ایدئولوژیکی داعش بر اساس معیارهای اسلامی و حقوق بین‌الملل»، فصلنامه حبلالمتین، دوره 6، شماره 18، صص، 115-91.
    • سعیدآبادی، محمدرضا؛ محروق، فاطمه، (1392)، «راهبرد امنیت ملی چین: تداوم و تغییر امنیتی‎سازی و امنیتی‎زدایی»، فصلنامه پژوهشهای روابط بینالملل، دوره 1، شماره 9، صص، 147-111.
    • شاهقلیان؛ قهفرخی، رضا و رستمی، علی‌اکبر، (1395)، «تبیین زیرساخت‌های ایدئولوژیک و ساختاری گروه تکفیری- تروریستی داعش»، فصلنامه مدیریت و پژوهش‌های دفاعی، سال 15، شماره 83، صص، 154-119.
    • ·         عباسی، علی‌اصغر؛ ساکن، حسام و بهرامی، محسن، (1393)، «تحلیل تأثیر روند در آینده‌پژوهی»، تهران، سومین همایش ملی آینده‌پژوهی.
    • علی‎پور، جواد؛ قیطاسی، سجاد و دارابی، مهدی، (1396)، «تأثیر اندیشه‌های ابن تیمیه بر خطوط فکری و خط‌مشی گروه‌های سلفی- تکفیری»، فصلنامه اندیشه سیاسی در اسلام، شماره 11، صص، 62-35.
    • قاعدی، محمدرضا؛ گلشنی، علیرضا، (1394)، «آینده‌پژوهی روند همگرایی و وحدت دنیای اسلام»، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی، شماره 23، صص، 24-1.
    • قائم‌پناه، صمد؛ خان‏محمدی، فیض‌الله، (1394)، «بررسی عوامل ظهور گروه تروریستی داعش در خاورمیانه»، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی و بین‌المللی، سال 6، شماره 24، صص، 126-98.
    • محمودی، بهزاد، (1385)، «‌معرفی آینده‌پژوهی و روش‌های آن»، مجمع تشخیص مصلحت نظام، مرکز تحقیقات استراتژیک، سلسلهگزارشات آینده‌پژوهی، شماره 1، صص، 27-1.
    • محمودی، سید هادی، (1395)، «داعش و مسئله تشکیل دولت مطابق با نظم وستفالیایی»، مجله تحقیقات حقوقی، دوره 19, شماره 3، صص، 200-175.
    • موسوی­شفایی، سید مسعود؛ شاپوری، مهدی، (1390)، «ابعاد و پیامدهای ژئوپلیتیک پرخطر ایران».
    • نوروزی، محمدجواد، (1391)، دست در دست صبح، انقلاب اسلامی، قم، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، دفتر نشر معارف.
    • نیاکویی، سید امیر؛ عسگریان محسن، (1394) «سند چشم‌انداز 20 ساله»، رقبای منطقه‌ای و ضرورت منطقه‌گرایی در سیاست خارجی ایران (تحلیل وضعیت پیش‌رو و چشم‌انداز مطلوب)، فصلنامه پژوهش‌های روابط بین‌الملل، دوره 1، شماره 17، صص، 103-69.
    • یزدان‌فام، محمود، (1391)، «دگرگونی در نظریه‌ها و مفهوم امنیت بین‌المللی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 38، 750-725.
    • یزدانی، عنایت‌الله؛ خدابنده، محمد، (1390)، «امنیت در عصر پسامدرن»، فصلنامه رهیافتهای سیاسی و بینالمللی، شماره 25، صص، 200-163.

     

    ب. منابع انگلیسی

    • Barnett, Michael and Duvall, Raymond, (2005), “Power in International Politics”, International Organization, pp, 39-57.
    • Berenskoetter, Felix, (2007), “Thinking about power”, in Power in World Politics, Edited by Berenskoetter, Felix and Williams, M.J. published in the USA and Canada by Routledge.
    • Greaves, S. (2008). Strategic Security as a New Academic Discipline. Journal of Strategic security, 1(1), 7, pp. 7-20.
    • Inayatullah, Sohail, (2013), “Futures Studies: Theories and Methods”,https://www.bbvaopenmind.com/wp-content/uploads/2013/03/03_estudios_futuro1.pdf
    • Mäkinen, K. (2005). Strategic security. A Constructivist Investigation of Critical Security and Strategic Organisational Learning Issues: Towards a Theory of Security Development, Finnish National Defence College, Department of Education Research Centre for Action Competence, Identity, and Ethics ACIE.