احصاء، ارزیابی و تحلیل شکاف ابعاد نظام رصد، پایش و هشداردهی سایبری از منظر امنیت ملی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی مالک اشتر

2 دانشجو دکتری مدیریت راهبردی امنیت سایبر، دانشکده امنیت ملی، دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران

چکیده

امروزه با توجه به گسترش روزافزون فضای سایبری در حوزه‌های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و نظامی در سطح کشورها، تأثیرگذاری آن بر امنیت ملی غیر قابل انکار است. لذا یکی از محورهای اصلی تهدید امنیت ملی در عصر ارتباطات و جهانی‌شدن برای کشورها حوزه سایبر است. با توجه به اینکه بخش قابل ‌توجهی از وقایع گذشته در حوزه سایبر ناظر به ایجاد ناامنی و تهدیدات امنیتی که قابلیت ایجاد اخلال در نظم عمومی جامعه به‌عنوان یکی از عناصر امنیت ملی را داشته، بوده است؛ وجود نظامی منسجم به‌منظور تعیین نقش حاکمیت، جهت‌دهی فعالیت‌های اجرایی و هماهنگی، نظارت و هدایت بخش‌های درگیر، جهت پایش روند تحولات فضای سایبری با رویکرد امنیت ملی بیش‌ازپیش ضروری به نظر می‌رسد. نظام رصد، پایش و هشداردهی سایبری کشور با رویکرد امنیت‎محور، ضمن مدیریت تهدیدات ملی و بین‌المللی با تسهیل امور و توانمندسازی حوزه‌های مختلف، زمینه‌ساز گسترش حوزه نفوذ در عرصه‌های مختلف می‌شود. بر این اساس هدف پژوهش پیش‎رو، احصاء ابعاد نظام رصد، پایش و هشداردهی سایبری از منظر امنیت ملی و تبیین شکاف بین وضعیت موجود و وضعیت مطلوب آن است. اولویت‌بندی پرداختن به هر یک از این ابعاد به‌منظور نیل به وضعیت مطلوب نیز بخش دیگری از اهداف این پژوهش است. با توجه به موضوع و هدف پژوهش، نوع تحقیق کاربردی- توسعه‌ای[1] است و از نظر اجرا توصیفی-تحلیلی است. درنهایت ابعاد نظام به ترتیب اولویت فرهنگی، اجتماعی، دیپلماسی، دفاعی-امنیتی، اقتصادی، سیاسی و علم و فناوری احصاء می‌شود. تحلیل‌ها نشان می‌دهد که بین وضع مطلوب و وضع موجود ابعاد نظام رصد، پایش و هشداردهی سایبری از منظر امنیت ملی، تفاوت قابل ‌توجهی وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Enumerate, Assessment, and Gap Analysis of the Dimensions of Cyber Observation, Monitoring and Warning System from the Perspective of National Security

نویسندگان [English]

  • mohammadreza valavi 1
  • hamidreza hasani asl 2
  • ali niknafas 2
  • ali delgir 2
1 z
2 z
چکیده [English]

Nowadays, due to the increasing scope of cyber space in the economic, political, cultural and military scopes at the national level, its impact on national security is undeniable. Therefore, one of the main axes of the national security threat in the era of communications and globalization for countries is the cyberspace. Whereas a significant portion of past cyber-related incidents have been linked to the creation of insecurity and security threats that could disrupt public order as an element of national security; The existence of a coherent system to determine the role of the sovereignty, to direct executive activities and coordination, Supervision and leading the involved departments, to monitor the evolution of cyberspace with a national security approach seems more necessary than in the past. Iran's cyber observation, monitoring and warning system, with a security-centric approach, while managing national and international threats, facilitating the deployment and empowerment of different domains paves the way for the expansion of the sphere of influence in different fields. Accordingly, the purpose of the present study is to enumerate the dimensions of the cyber observation, monitoring and warning system and to clarify the gap between its present and desired status. Prioritizing addressing each of these dimensions in order to achieve the desired situation is also another part of the objectives of this study. According to the subject and purpose of the research, the type of research is applied-developmental and it is descriptive-analytical in terms of performance. Finally, the dimensions of the system are presented in the order of cultural, social, diplomatic, defense-security, economic, political, and science and technology priorities. Also the analysis shows that there is a significant difference between the desirable and the present statusof the dimensions of cyber observation, monitoring and warning system from the perspective of national security.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cyber Observation
  • Monitoring and Warning System
  • Cyberspace
  • national security
  • Gap Analysis

مراجع

اسماعیلی، علی و ثناقربانی، جلال (1397)، تبیین نسبت سناریوهای محتمل و مطلوب تهدیدات سایبری جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه امنیت ملی، سال هشتم، شماره 28.
برژینسکی، زبیگنیو (1368)، در جستجوی امنیت ملی، ترجمه ابراهیم خلیلی، تهران: سفیر.
بصیری، محمد علی (1388)، تحولات مفهوم امنیت ملی، نشریه اطلاعات سیاسی و اقتصادی، شماره 163 و 164، 173-166.
بوزان، باری (1378)، مردم، دولت و هراس، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
پدافند غیرعامل، پایداری ملی، (1394)، اهمیت فضاى مجازى همسنگ انقلاب اسلامى، قابل دسترسی در: https://paydarymelli.ir/fa/news/17424/ اهمیت فضاى مجازى همسنگ انقلاب اسلامى
تقی‎پور، رضا و اسماعیلی، علی (1397)، طراحی مدل مفهومی الگوی دفاع سایبری جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه امنیت ملی، سال هشتم، شماره 30.
حسن‎بیگی، ابراهیم (1384)، توسعه شبکه ملی دیتا، چالش‌های فراروی و تهدیدهای متوجه امنیت ملی، فصل‌نامه پژوهشی اندیشه انقلاب اسلامی، شماره 9، 127-76.
تقی‎پور، رضا؛ رامک، مهراب؛ امیرلی، حسین؛ قربانی، ولی‎الله؛ حقی، مجید، کاظمی، موسی؛ رمضان یارندی، محسن؛ اسماعیلی، علی؛ یزدانی، سعید و
حسن‎بیگی، ابراهیم (1384)، حقوق و امنیت در فضای سایبر، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
حلال‌خور، مهرداد و محمدی، عقیل (۱۳۹۸)، صدور ارزش‌های پایه‌ای جامعه ایران از طریق دیپلماسی عمومی سایبری و افزایش امنیت ملی ایران، دومین کنفرانس ملی پدافند سایبری، مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مراغه.
خلیلی‎پور رکن‌آبادی، علی و نورعلی وند، یاسر (1391)، تهدیدات سایبری و تأثیر آن بر امنیت ملی، فصلنامه مطالعات راهبردی شماره 56.
دیویس، جکف (1386)، هشدار استراتژیک: اگر شگفتی غیر قابل اجتناب است، تحلیل چه نقشی را ایفا می‌کند؟، فصلنامه دانش اطلاعاتی، شماره 4، دانشکده امام باقر (ع)، 83-61.
روشندل، جلیل (1374)، امنیت ملی و نظام بین‌الملل، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی (سمت).
سامانتا اف. راویچ (1395)، جنگ اقتصادی سایبری: چالشی در حال تکامل، فصلنامه پدافند اقتصادی، شماره 21.
سند راهبردی امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات کشور (1387)، تهران: وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات شماره 232690/ت 38518 ک 11/12/1387.
سند راهبردی پدافند سایبری (1394)، تهران: سازمان پدافند غیرعامل.
سند راهبردی دفاع سایبری (1395)، تهران: سازمان پدافند غیرعامل.
شعبانی، ناصر (1390)، نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در سازمان‌دهی فتنه سال 1388، مجله: پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، شماره 4: 82-51.
عابدی، سجاد (1397)، خلأ دیپلماسی سایبری در ساختار امنیتی کشور، قابل دسترسی در: https://www.khabaronline.ir/news/1210635//خلاء دیپلماسی سایبری در ساختار امنیتی کشور
عالی‎پور، حسن (1390)، امنیت سایبری در چشم‌انداز 1404، چالش‌ها و راه‌کارهای حقوقی رویارویی با بزه‌های امنیتی سایبری.
عبدالله خانی، علی و حسینی، پرویز (1394)، سنجش تهدیدات سایبری، فصلنامه امنیت ملی، سال چهارم، شماره 16.
فروردین، وحید؛ سملی، احمد و عمویی، حسین (۱۳۹۷)، بررسی تأثیرات جنگ سایبری بر امنیت ملی در جمهوری اسلامی ایران، کنفرانس بین‌المللی امنیت، پیشرفت و توسعه پایدار مناطق مرزی، سرزمینی و کلان‌شهرها، راهکارها و چالش‌ها با محوریت پدافند غیرعامل و مدیریت بحران، تهران: دانشگاه افسری امام علی (ع).
قاسمی، حاکم (1372)، برداشت‌های متفاوت از امنیت ملی، فصلنامه سیاست دفاعی، شماره 2.
ماندل، رابرت (1377)، چهره متغیر امنیت ملی، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
محمدی، مصطفی (1396)، سایبر دیپلماسی و تأثیر آن بر روابط کشورها، اندیشکده راهبردی تبیین، قابل دسترسی در: http://tabyincenter.ir/19705/ سایبر دیپلماسی و تأثیر آن بر روابط کشور
محمودزاده، ابراهیم؛ حسنی اصل، حمیدرضا؛ قوچانی، محمد مهدی و نیک نفس، علی (1397)، تدوین راهبردهای امنیت سایبری سامانه‌های کنترل صنعتی در زیرساخت‌های حیاتی کشور، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات بین‌رشته‌ای دانش راهبردی، سال هشتم، شماره 31.
مدیریت مرزهای فضای سایبر، گام نخست دفاع سایبری، مجموعه مقالات نخستین همایش ملی دفاع سایبری، تهران: نشر پژوهشکده ICT جهاد دانشگاهی، 33-15.
مرکز پدافند غیرعامل (1387)، کتاب جنگ سایبر، تهران: مرکز پدافند غیرعامل.
واژه‌نامه مشترک آمریکا و روسیه در فضای سایبر (1391)، سایت گرداب، ۲۷ تیر ۱۳۹۱ - ۱۲: ۵۷. قابل دسترسی در: http://www.gerdab.ir/fa/news/
ملائی، علی (1396)، طراحی نظام دفاع سایبری کشور و تدوین راهبردهای آن (مطالعه گروهی)، تهران: دانشگاه عالی دفاع ملّی، دانشکده امنیت ملی.
ملائی، علی؛ کارگری، مهرداد و خراشادی‎زاده، محمدرضا (1397)، الگوی بازدارندگی در فضای سایبر بر اساس نظریه بازی‎ها، فصلنامه امنیت ملی، سال هشتم، شماره 29.
موسوی، سید محمدرضا؛ حیدری، خدیجه و قنبری، علی (1392)، تأثیر تهدیدات امنیتی تروریسم سایبری بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران و راهکارهای مقابله با آن، فصلنامه مطالعات بین‌المللی پلیس، شماره 14.
میرشاه‎ ولایتی، فرزانه و نظری‎زاده، فرهاد (1389)، پویش محیطی، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی، مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، چاپ اول.
وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران، هشداردهی والاترین مأموریت اطلاعات، (1393)، قابل دسترسی در: http://www.vaja.ir/Portal/home/?news/283052/291228/289506/ هشداردهی والاترین مأموریت اطلاعات
ولوی، محمدرضا؛ صحرائی، مهدی؛ ترقی، عبدالرضا؛ نیک نفس، علی؛ دهقانی، حامد؛ دلگیر، علی و حسنی اصل، حمیدرضا (1396)، نظام رصد، پایش و هشداردهی سایبری با رویکرد امنیت ملی (مطالعه گروهی)، تهران: دانشگاه عالی دفاع ملّی، دانشکده امنیت ملی.
وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، مؤسسه آموزشی و پژوهشی صنایع دفاعی، اندیشگاه شریف، اندیشکده کاوشگران آینده، (1384)، جنگ سایبری: پروژه الزامات جنگ‌های نوین در فضای مجازی (سایبر)، قابل دسترسی در: http://www.vahidthinktank.com/oldArman/Reports/CyberWar/CyberWar.pdf
هلیلی، خداداد؛ ولوی، محمدرضا؛ موحدی صفت، محمدرضا و باقری، مسعود (1397)، قدرت سایبری مبتنی بر رویکرد فرکتالی و بررسی تأثیر آن بر امنیت ملی، فصلنامه امنیت ملی، سال هشتم، شماره 29.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 13 اردیبهشت 1398
  • تاریخ بازنگری: 02 آذر 1399
  • تاریخ پذیرش: 11 تیر 1399

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار