1
استاد دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و مطالعات راهبردی، تهران، ایران
2
دانشجو دکتری مدیریت آینده پژوهی دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و مطالعات راهبردی، تهران، ایران
چکیده
زمینه و هدف: عربستان به بهانه مقابله با جنبش انصارالله یمن، ائتلافی از دولت‌های مرتجع منطقه ایجاد کرد و با حمایت کشورهای غربی اقدام به تهاجم نظامی همه‌جانبه علیه مردم مظلوم یمن و محاصره این کشور نمود. به این ترتیب تحولات سیاسی یمن جنبه امنیتی پیدا کرد و با پیچیدگی و عدم قطعیت همراه شد. هدف این تحقیق که بر اساس این تحولات شکل گرفت، شناسایی مهم‌ترین کنشگران داخلی، منطقهای و بین‌المللی و عوامل کلیدی سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، نظامی و پیشرانهای مؤثر بر تحولات سیاسی– امنیتی یمن میباشد. روش: پژوهش این مقاله به لحاظ هدف؛ توسعه‌ای- کاربردی و به لحاظ روش؛ موردی – زمینه‌ای و به لحاظ ماهیت؛ آمیخته میباشد. بر اساس رویکرد سناریونویسی GBN داده‌های مورد نیاز آن به سه شیوه مطالعات اکتشافی و فیش‌برداری، انجام مصاحبه حضوری با تعداد 20 نفر از خبرگان یمن و در ادامه اخذ نظرات 37 نفر از مدیران و مسئولین درگیر در حوزه تحولات سیاسی – امنیتی یمن با رویکرد تمامشمار با استفاده از پرسشنامه به شیوه نمونه‌گیری هدفمند، جمع‌آوری گردید و برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از آمار توصیفی و تحلیل آماری و یافته‌های میانگین رتبه‌ای خبرگان با آزمون فریدمن با استفاده از نرم‌افزار SPSS استفاده شده است. یافتهها و نتیجهگیری: یافتهها نشان‌دهنده مهم‌ترین کنشگران، عوامل کلیدی و پیشرانهای مؤثر بر تحولات سیاسی - امنیتی یمن از منظر خبرگان است که مبتنی بر آن عدم قطعیت‌های بحرانی و سناریوهای پیشرو قابل استخراج و ارائه است.
اسدی، مجید (1382)، بررسی نقش اسلام در تحولات خاورمیانه (مطالعه موردی یمن)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه گیلان- دانشکده ادبیات و علوم انسانی- گروه علوم سیاسی، روابط بین‌الملل.
بیات، مرتضی (1390)، تأثیر جبهه مقاومت اسلامی، رهبری ایران بر ژئوپلیتیک خاورمیانه (بررسی موردی الحوثی‌ها در یمن)، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی.
بیرامی سقرلو، اکبر (1393)، بررسی رقابت ایران و عربستان در موضوع یمن در تحولات سیاسی اخیر یمن، دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز، دانشکده علوم سیاسی.
تلاشان، حسن (1391)، انقلاب اسلامی ایران و تأثیر آن بر تحولات ژئوپلیتیک شیعه در یمن، فصلنامه علمی- پژوهشی شیعه‌شناسی، شماره 40.
ثروتی، محسن و مظلوم، علی (1389)، راهنمای تدوین دکترین، تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
چرماک، جی توماس (1393)، برنامه‌ریزی بر پایه سناریو، ترجمه سعید خزایی، تهران: انتشارات علمآفرین.
حسنی، حسن (1391)، عوامل مؤثر بر سیاست‌های شورای همکاری خلیج‌فارس در قبال تحولات بحرین و یمن، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی، رشته مطالعات منطقهای گرایش خاورمیانه.
راجح، عبدالرحمن (1388)، بررسی موانع دموکراسی در کشورهای عربی (بررسی موردی یمن)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
راستیان، محمدجواد (1391)، بررسی مقایسه‌ای نقش آمریکا در تحولات مصر و یمن سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱، پایان‌نامه مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی.
زالی، نادر (1392)، آیندهنگاری راهبردی در برنامه‌ریزی و توسعه منطقهای، پژوهشکده مطالعات راهبردی شفیعی اردستانی و همکاران، تهران: مرکز آینده‌پژوهی علوم فناوری دفاعی.
سلحشور، محمدحسین (1393)، اهمیت ژئوپلیتیکی و فوق استراتژیک یمن در منطقه خاورمیانه و نقش جنبش انصارالله در منطقه، دانشگاه پیام نور تهران.
شایستهفرد، رضا (1391)، آسیب‌شناسی گفتمان بیداری اسلامی پنج‌ساله اخیر در بحرین و یمن، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده علوم سیاسی.
صادقی، حسین و احمدیان، حسن (1389)، دگرگونی جایگاه منطقهای یمن؛ امکانات و چالش‌ها، فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد، سال نوزدهم، شماره 56.
علیزاده، عزیز؛ وحیدی مطلق، وحید و ناظمی، امیر (1387)، سناریونگاری یا برنامه‌ریزی بر پایه سناریوها، علل اهمیت تحولات یمن و سناریوهای پیشرو، مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی.
)