بررسی کنشگران، عوامل کلیدی و پیشران‌های تحولات سیاسی– امنیتی یمن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و مطالعات راهبردی، تهران، ایران

2 دانشجو دکتری مدیریت آینده پژوهی دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و مطالعات راهبردی، تهران، ایران

چکیده

زمینه و هدف: عربستان به بهانه مقابله با جنبش انصارالله یمن، ائتلافی از دولت‌های مرتجع منطقه ایجاد کرد و با حمایت کشورهای غربی اقدام به تهاجم نظامی همه‌جانبه علیه مردم مظلوم یمن و محاصره‌ این کشور نمود. به این ترتیب تحولات سیاسی یمن جنبه امنیتی پیدا کرد و با پیچیدگی و عدم قطعیت همراه شد. هدف این تحقیق که بر اساس این تحولات شکل گرفت، شناسایی مهم‌ترین کنشگران داخلی، منطقه­ای و بین‌المللی و عوامل کلیدی سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، نظامی و پیشران­های مؤثر بر تحولات سیاسی– امنیتی یمن می­باشد.
روش: پژوهش این مقاله به لحاظ هدف؛ توسعه‌ای- کاربردی و به لحاظ روش؛ موردی – زمینه‌ای و به لحاظ ماهیت؛ آمیخته می‎باشد. بر اساس رویکرد سناریونویسی GBN داده‌های مورد نیاز آن به سه شیوه مطالعات اکتشافی و فیش‌برداری، انجام مصاحبه حضوری با تعداد 20 نفر از خبرگان یمن و در ادامه اخذ نظرات 37 نفر از مدیران و مسئولین درگیر در حوزه تحولات سیاسی – امنیتی یمن با رویکرد تمام‎شمار با استفاده از پرسشنامه به شیوه نمونه‌گیری هدفمند، جمع‌آوری گردید و برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از آمار توصیفی و تحلیل آماری و یافته‌های میانگین رتبه‌ای خبرگان با آزمون فریدمن با استفاده از نرم‌افزار SPSS استفاده شده است.
یافته­ها و نتیجه­گیری: یافته‌ها نشان‌دهنده مهم‌ترین کنشگران، عوامل کلیدی و پیشران‌های مؤثر بر تحولات سیاسی - امنیتی یمن از منظر خبرگان است که مبتنی بر آن عدم قطعیت‌های بحرانی و سناریوهای پیش­رو قابل استخراج و ارائه است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A survey on actors, key factors and drivers of Yemen's political-security transformations

نویسندگان [English]

  • saeed Khazaei 1
  • ahmad imanipour 2
  • azim alizade 2
  • merdad Momeni Zahed 2
1 z
2 z
چکیده [English]

Statement of Problem/Objective the Saudi Arabia, under the pretext of returning the Yemeni runaway president, created a coalition of reactionary governments in the region and with the support of Western countries launched a comprehensive military invasion against the revolutionary government and the oppressed people of Yemen and besieged it. In this way, Yemen's political transformations became a security issue on the regional level that is accompanied by complexity and uncertainty. The purpose of this study is to identify the most important domestic, regional and international actors of Yemen's transformations and its key factors in political, economic, social, cultural, military areas as well as effective drivers on the political-security transformations in this country.
Methodology: The study employs developmental and applied method with respect to research's objective and utilizes case-based approach and was based on both quantitative and qualitative research techniques due to the mixed nature of research. According G.B.N approch in scenario planning Data were gathered in three ways: exploratory studies, library note-taking and interview with 20 experts in Yemen's subject and then the views of 37 officials involved in Yemen's political-security transformations with a full-scale approach using questionnaire. Furthermore, targeted sampling method was utilized to theoretical saturation level. Data analysis was done using descriptive statistics and statistical analysis and the mean scores of experts extracted by Friedman test with SPSS software.
Findings and results: The findings show that from the 38 actors including domestic, anti-Yemeni coalition, near-regional, distant regional and international the most important actors are Saudi Arabia, Ansarullah, United State of America.
Based on the results of the research, the key factors, respectively, include the geopolitical and strategic importance of Yemen for Saudi Arabia and global powers and their support for the coalition, the apparent and hidden support (economic, political, social, and military) of Iran from the Ansarullah and finally the existence of resistance and abidance spirit among the Shiites of Zaidi and the Yemeni revolutionaries.
Effective drivers on Yemeni political-security transformations from the expert's perspective, respectively, including the great financial resources of the coalition for political, economic and military confrontation with the Yemeni revolutionaries, the destruction of the main infrastructure in Yemen in order to defeat Ansarullah for the future of Yemen administration, the increase of Yemini news influence in global media and etc., which critical uncertainties and future’s scenarios can be extracted from them to be presented.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Yemen
  • political-security transformations
  • actors
  • key factors
  • drivers
  • اسدی، مجید (1382)، بررسی نقش اسلام در تحولات خاورمیانه (مطالعه موردی یمن)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه گیلان- دانشکده ادبیات و علوم انسانی- گروه علوم سیاسی، روابط بین‌الملل.
  • بیات، مرتضی (1390)، تأثیر جبهه مقاومت اسلامی، رهبری ایران بر ژئوپلیتیک خاورمیانه (بررسی موردی الحوثی‌ها در یمن)، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی.
  • بیرامی سقرلو، اکبر (1393)، بررسی رقابت ایران و عربستان در موضوع یمن در تحولات سیاسی اخیر یمن، دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز، دانشکده علوم سیاسی.
  • تلاشان، حسن (1391)، انقلاب اسلامی ایران و تأثیر آن بر تحولات ژئوپلیتیک شیعه در یمن، فصلنامه علمی- پژوهشی شیعه‌شناسی، شماره 40.
  • ثروتی، محسن و مظلوم، علی (1389)، راهنمای تدوین دکترین، تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
  • چرماک، جی توماس (1393)، برنامه‌ریزی بر پایه سناریو، ترجمه سعید خزایی، تهران: انتشارات علم‎آفرین.
  • حسنی، حسن (1391)، عوامل مؤثر بر سیاست‌های شورای همکاری خلیج‌فارس در قبال تحولات بحرین و یمن، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی، رشته مطالعات منطقه‌ای گرایش خاورمیانه.
  • خزایی، سعید (1388)، روش­های آینده­نگاری، جلد 1، تهران: انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی.
  • راجح، عبدالرحمن (1388)، بررسی موانع دموکراسی در کشورهای عربی (بررسی موردی یمن)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
  • راستیان، محمدجواد (1391)، بررسی مقایسه‌ای نقش آمریکا در تحولات مصر و یمن سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱، پایان‌نامه مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی.
  • زالی، نادر (1392)،‌ آینده‌نگاری راهبردی در برنامه‌ریزی و توسعه منطقه‌ای، پژوهشکده مطالعات راهبردی شفیعی اردستانی و همکاران، تهران: مرکز آینده‌پژوهی علوم فناوری دفاعی.
  • سلحشور، محمدحسین (1393)، اهمیت ژئوپلیتیکی و فوق استراتژیک یمن در منطقه خاورمیانه و نقش جنبش انصارالله در منطقه، دانشگاه پیام نور تهران.
  • شایسته‎فرد، رضا (1391)، آسیب‌شناسی گفتمان بیداری اسلامی پنج‌ساله اخیر در بحرین و یمن، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده علوم سیاسی.
  • صادقی، حسین و احمدیان، حسن (1389)، دگرگونی جایگاه منطقه‌ای یمن؛ امکانات و چالش‌ها، فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد، سال نوزدهم، شماره 56.
  • علیزاده، عزیز؛ وحیدی مطلق، وحید و ناظمی، امیر (1387)، سناریونگاری یا برنامه‌ریزی بر پایه سناریوها، علل اهمیت تحولات یمن و سناریوهای پیش‌رو، مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی.