رویکرد قانون اساسی و اسناد بالادستی نسبت به دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری جامعه شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

2 دکتری علوم سیاسی (جامعه شناسی سیاسی)، دانشگاه لیون دو فرانسه

3 دانشجو دکتری مطالعات امنیت ملی، دانشکده امنیت ملی، دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران

چکیده

دیپلماسی عمومی مجموعه اقداماتی است که دولت‌ها برای ارتباط با ملل دیگر کشورها به اجرا می‌گذارند. انقلاب اسلامی ایران از بدو پیروزی به دلیل خاستگاه مردمی، ارتباط با ملت‌ها را در سرلوحه سیاست‌های خود قرار داده و این امر در قانون اساسی و قوانین بالادستی جمهوری اسلامی ایران مورد توجه قرار گرفته است. این پژوهش با هدف تبیین اصول مندرج در قانون اساسی و اسناد بالادستی در مورد دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران صورت پذیرفته است. تحقیق از نوع توسعه‌ای-کاربردی است. روش تحقیق آمیخته و از تحلیل محتوا و تفسیری و مطالعه اسنادی در تجزیه‌وتحلیل داده‌ها استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد رویکرد قانون اساسی و اسناد بالادستی به دیپلماسی عمومی در سه زمینه دکترین، اهداف و سیاست‌گذاری قابل تمیز است و شش مورد دکترین، پنج مورد هدف‌گذاری و بیست‌وشش مورد سیاست‌گذاری مسیر دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران را مشخص ساخته است. بنا بر یافته‌های تحقیق، مفاهیم مرتبط با دیپلماسی عمومی در مفاد قانون اساسی و اسناد بالادستی بر مبنای خاستگاه و مبانی شکل‌گیری در چهار زمینه «مبانی دینی و اعتقادی»، «ارزش‌های انقلاب اسلامی»، «فرهنگ، تمدن و هنر ایران» و «ارتباطات فرهنگی بین‌الملل» قابل تفکیک می‌باشند. به‏رغم تأکید قانون اساسی و اسناد بالادستی، پیرامون برخی مفاد دیپلماسی عمومی، اجماع صریحی میان دستگاه‌ها وجود ندارد. تنقیح مجموعه دکترین، اهداف و سیاست‌های دیپلماسی عمومی مندرج در قانون اساسی و قوانین بالادستی و تبیین نقاط قوت و ضعف ضروری است. همچنین بنا بر محیط متغیر بین‌المللی و به‌منظور تمرکز هدفمند بر سیاست‌ها و منابع لازم است اثربخشی هریک از سیاست‌ها جداگانه مورد بررسی قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Constitutional approach and upstream documents towards public diplomacy of the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • mohammadjavad Nasrollahzade 1
  • mohammad bagher Khoramshad 2
  • Mohammad Hassan Habibollahzadeh 3
1 z
2 z
3 D
چکیده [English]

Public diplomacy is a set of measures taken by governments to communicate with the nations of other countries. Since the victory of the Islamic Revolution of Iran, due to its popular origin, communication with nations has been at the forefront of its policies. This research has been carried out with the aim of explaining the principles contained in the Constitution and upstream documents on public diplomacy of the Islamic Republic of Iran. The research is of an applied development type. The research method is mixed and content and interpretive analysis and documentary study have been used in data analysis. Five targeting cases and twenty-six policy cases have determined the path of public diplomacy of the Islamic Republic of Iran. According to the research findings, concepts related to public diplomacy in the provisions of the Constitution and upstream documents based on the origin and formation of the four fields of "religious and doctrinal principles", "values ​​of the Islamic Revolution", "Iranian culture, civilization and art" and " International cultural relations "are separable. Despite the emphasis on the constitution and upstream documents, there is no explicit consensus among the institutions on some provisions of public diplomacy. Strengths and weaknesses are essential. Also, given the changing international environment and in order to focus purposefully on policies and resources, it is necessary to examine the effectiveness of each policy separately.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Public Diplomacy
  • Constitution
  • Twenty-Year Vision Document
  • Five-Year Development Plan Rules
  • قرآن کریم.
  • امام خمینی، روح‌الله (1378)، صحیفه امام، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
  • اخوان کاظمی، بهرام، (زمستان 1384)، نگاهی به سند چشم‌انداز بیست‌ساله و مؤلفه‌های سیاسی آن، فصلنامه علمی و پژوهشی حکومت اسلامی، سال 10، ش 4.
  • امام‌زاده فرد، پرویز (بهار 1389)، بررسی جایگاه قدرت نرم در سیاست از دوران باستان تا زمان معاصر، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال 2، ش 7.
  • ایزدی، بیژن (1377)، درآمدی بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
  • تیلر، هامفری (1387)، به‌کارگیری دیپلماسی عمومی، مندرج در: دیپلماسی عمومی، کال، جی، ترجمه معاونت پژوهش، تهران: انتشارات دانشکده و پژوهشکده اطلاعات و امنیت.
  • حاتمی، علی (1393)، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، کتابخانه مجازی ماهان، تهران.
  • خلیلی، محسن (پاییز 1387)، ویژگی‌های سیاست خارجی انقلابی از منظر خبرگان قانون اساسی، فصلنامه مطالعات بین‌المللی، سال 5، ش 2.
  • دهشیری، محمدرضا (1390)، بازتاب انقلاب اسلامی ایران در ساختار و فرایند نظام بین‌الملل، مندرج در؛ بازتاب‌های انقلاب اسلامی، محمدباقر خرمشاد، تهران: سمت.
  • دهشیری، محمدرضا (1393)، دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  • دهقانی فیروزآبادی، جلال و همکاران، (1389)، الگوی صدور انقلاب در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
  • رابرتس، والتر (1386)، دیپلماسی عمومی: گذشته، حال، آینده، ترجمه فیروزه میر رضوی، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
  • رمضانی، روح‌الله (1382)، صدور انقلاب: سیاست، اهداف و وسایل، مندرج در انقلاب اسلامی و بازتاب‌های آن، جان اسپوزیتو، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
  • سجادی، عبدالقیوم (1383)، دیپلماسی و رفتار سیاسی در اسلام، قم: انتشارات بوستان کتاب.
  • شیلر، هربرت، (1377)، وسایل ارتباط‌جمعی و امپراتوری آمریکا، تهران: انتشارات سروش.
  • سند چشم‌انداز بیست‌ساله جمهوری اسلامی ایران در افق 1404، (1383)، تهران: دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام.
  • شو، نانسی (1387)، دیپلماسی ایالات‌متحده، مندرج در: دیپلماسی عمومی، کال، نیکلاس، ترجمه معاونت دانشکده و پژوهشکده اطلاعات و امنیت، تهران: دانشکده و پژوهشکده اطلاعات و امنیت.
  • صالحی، سید رضا و همکاران (1389)، دیپلماسی فرهنگی، تهران: نشر ققنوس.
  • عمید زنجانی، عباسعلی (بهمن 1366)، گوشه‌ای از دیپلماسی پیامبر اسلام (ص)، مذاکره با سفرا و قبایل و گروه‌های مذهبی، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره ۲۳.
  • عمید زنجانی، عباسعلی، (تابستان 1391)، مبانی دینی اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه حقوق خصوصی، دوره 42، شماره 2.
  • قانون برنامه اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1368)، انتشارات اداره کل قوانین و مقررات کشور.
  • قانون برنامه دوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1377)، انتشارات سازمان برنامه‌وبودجه کشور.
  • قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، معاونت پژوهش، تدوین و تنقیح قوانین و مقررات (1379).
  • قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور (1383).
  • قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور (1389).
  • قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، روزنامه رسمی، ش 20995، 21/1/1396.
  • کال، نیکلاس جی (1387)، دیپلماسی عمومی: درس‌هایی از گذشته، مندرج در: دیپلماسی عمومی، نیکلاس جی کال، ترجمه معاونت آموزش، تهران: دانشکده و پژوهشکده اطلاعات و امنیت.
  • منتظری، بهرام (تابستان 1388)، اخلاق و رفتار سیاسی پیامبر اعظم (ص)، فصلنامه تخصصی اخلاق، ش 15.
  • موسوی، صدرالدین (پاییز و زمستان 1392)، الهام‎بخشی و قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در سند چشم‌انداز 1404، فصلنامه قدرت نرم، دوره 3، ش 9.
  • موسوی، سید محمد (1382)، دیپلماسی و رفتار سیاسی در اسلام، تهران: انتشارات باز.
  • هادیان، ناصر و همکاران (پاییز 1388)، جایگاه مفهومی دیپلماسی عمومی، فصلنامه بین‌المللی روابط خارجی، سال اول، ش 3.