3
دکتری جامعه شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
چکیده
بهره‌گیری از فضای سایبر موجب بروز چالش‌های نو در قلمرو امنیت ملی شده است، به‌نحوی‌که اساساً مفاهیم امنیتی در همه ارکان قدرت ملی را متحول نموده است. این موارد امنیتی گاهی در قالب تهدیدات و حملات سایبری با خدشهدار نمودن ابعاد امنیت سایبری، لطمات جبرانناپذیری به سیستمها و زیرساختهای حیاتی وارد نموده است که تأثیر مستقیم بر امنیت ملی کشورها داشته است. نظر به اهمیت جلوگیری از این آسیبها و لطمات، ضرورت دارد تا با تدابیری در خصوص اقدامات پیشگیرانه نسبت به مخاطرات مورد بحث اقدام نمود. به همین منظور و به دلیل خلأ جدی در مورد به‌کارگیری سیستمهایی که بتوانند در زمان مناسب اقدامات مربوط به شناسایی و هشداردهی در فضای سایبر را به انجام برسانند، سعی شده مدلی جهت رصد، پایش و هشداردهی سایبری بر اساس مطالعه تطبیقی ساختارهای موجود در کشورهای منتخب، مطابق با سیاست‌ها و ضوابط بومی ارائه گردد. با توجه به موضوع و هدف پژوهش، نوع تحقیق کاربردی- توسعه‌ای است. روش تحقیق بهکارگیریشده روش ترکیبی؛ شامل مطالعات کتابخانه‌ای جهت گردآوری تجربیات موفق کشورهای منتخب و مقایسه آن و سپس مصاحبه باز، از طریق پانل خبرگان در بخش کیفی و سپس توزیع پرسشنامه جهت ارزیابی مؤلفه‌های بهدستآمده مدل ارائهشده است. جامعه آماری پژوهش حاضر، تعداد 20 نفر از خبرگان عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات و حوزه امنیتی کشور بوده است. در این مقاله بر اساس جمع‌بندی نتایج مطالعه تطبیقی کشورهای منتخب، یک مدل رصد، پایش و هشداردهی سایبری بر اساس چرخه اودا ارائه گردیده است و مؤلفه‌های مدل مذکور بر اساس نظر خبرگان اولویت‌بندی شده است که بر اساس نظر ایشان، اولویت مراحل چهارگانه به ترتیب شامل مشاهده، تحلیل، اقدام و تصمیم‌گیری می‌باشد و بیشترین اهمیت مؤلفه‌های ابعاد سایبری نیز بر این اساس به ترتیب شامل فرهنگی، دفاعی-امنیتی، دیپلماسی، اجتماعی، اقتصادی، علم و فناوری و سیاسی می‌باشد.
ترخان، محمدرضا و فتوحآبادی، وحید (۱۳۹۵)، ارائه یک الگوی مفهومی مبتنی بر آگاهی موقعیتی با هدف بهبود امنیت سایبری، دومین کنفرانس بین‌المللی یافته‌های نوین پژوهشی در مهندسی برق و علوم کامپیوتر، رامسر، مؤسسه آموزش عالی غیرانتفاعی کسری رامسر،
تقی‌پور، رضا (1392)، کارگروه مطالعات گروهی دانشجویان دوره اول امنیت سایبری، دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.
حاجیانی، ابراهیم (1390)، هشداردهی: کارکرد تحلیل اطلاعاتی در پیشگیری از غافلگیری، فصلنامه پژوهشی مطالعات راهبردی ۵۳ (سوم)، سال چهاردهم، ۱51–۱27.
حسینی، پرویز و ظریفیمنش، حسین (1392)، مطالعه تطبیقی ساختار دفاع سایبری کشورها، فصلنامه پژوهش‌های حفاظتی امنیتی دانشگاه جامع امام حسین (علیه‌السلام)، سال دوم، شماره ۵، 68–41.
دوپویی، ترورنویت (1379)، اطلاعات نظامی، پیروز ایزدی، تهران: انتشارات دافوس (سپاه پاسداران انقلاب اسلامی).
دیویس، جک (1386)، هشدار استراتژیک: اگر شگفتی غیر قابل اجتناب است، تحلیل چه نقشی را ایفا می‌کند؟، معاونت پژوهشی، دانشکده اطلاعات، فصلنامه دانش اطلاعاتی (شماره چهارم)، دانشکده اطلاعات، 83–61.
زندی، ابراهیم (1379)، مفهوم و جایگاه پیش‌بینی در بررسی اطلاعاتی، فصلنامه پژوهش اطلاعاتی-امنیتی سال اول دوره جدید، (شماره اول)، دانشکده اطلاعات.
صالحی، محمود (1379)، مدل چهارلایه‌ای مدیریت بحران: الگویی برای خروج از بحران‌های سیاسی اجتماعی، فصلنامه پژوهش اطلاعاتی-امنیتی (اول)، سال اول دوره جدید.
علیخانی، علی (1393)، هشدارشناسی، تهران: دانشکده اطلاعات، چاپ اول.
غیاث‌آبادی، عباس؛ فعلی، صابر و انصاری، محمد (1392)، ارزیابی حلقه OODA در DBA, DBK با رویکرد فرماندهی و کنترل، هفتمین کنفرانس علمی فرماندهی و کنترل ایران، تهران: دانشگاه امام حسین.
فکوری، هشداردهی والاترین مأموریت اطلاعات (1393)، دانشکده اطلاعات، 159–157.
محمدیپور، ا (1390)، روش تحقیق کیفی، ضد روش 2، تهران: جامعهشناسان.
نورآذر، علی؛ نوآذر، منصور و غیاث‌آبادی، عباس (۱۳۹۳)، پیاده‌سازی جنگ الکترونیک در حلقه فرماندهی و کنترل OODA، هشتمین کنفرانس ملی فرماندهی و کنترل ایران (C4I)، تهران: دانشگاه هوایی شهید ستاری،
ولوی، محمدرضا و صحرایی، مهدی (۱۳۹۵)، ارائه مدل رصد، پایش و هشداردهی سایبری بر اساس چرخه فرماندهی کنترل OODA مبتنی بر مطالعه تطبیقی کشورهای هدف، نهمین کنفرانس ملی فرماندهی و کنترل ایران، تهران: دانشگاه خوارزمی - انجمن علمی فرماندهی و کنترل ایران،
)