تبیین نقش عدالت فضایی/ جغرافیایی در ارزیابی مدیریت سیاسی بهینه فضا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

فرم‌های فضایی به‌صورت کلی ناشی از فرایندهای فضایی شکل‌دهنده آن‌ها است. شکل‌گیری بنیان‌های توسعه نامتوازن متأثر از بی‌عدالتی فضایی به‌عنوان فرم فضایی غالب کشورهای در حال توسعه نتیجه فرایندهای اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی آن‌ها در طی زمان است. بی‌تردید مهم‌ترین هدف سازمان‌دهی و مدیریت سیاسی فضا در هر کشوری، در وهله نخست ارائه بهینه خدمات به حداکثر شهروندان و استفاده حداکثری از قابلیت‌ها و فرصت‌های ملی در جهت رفاه و توسعه فضای جغرافیایی است. با توجه به الزامات عصر جدید و پیچیدگی‌های آن، ضرورت توجه به عدالت فضایی در نهادینه شدن مدیریت بهینه سیاسی فضا به‌عنوان یکی از الزامات کشورداری است. مقاله حاضر با روش توصیفی و تحلیلی در پی تبیین نقش عدالت فضایی به‌عنوان شاخصی اثرگذار و پویا در راستای ارزیابی عملکرد سیستم حکمرانی به‌عنوان موتور محرکه اصلی اداره امور کشور است. واقعیت این است که تا به یک اجماع کلی در خصوص ارزیابی حکمرانی سامان سیاسی فضایی حاصل نشود، نمی‌توان درصدد الگوسازی حکمرانی بهینه سیاسی فضا اقدام کرد. بر همین مبنا عدالت فضایی/ جغرافیایی به‌عنوان سنگ محک معتبری برای ارزیابی بهینه مدیریت سیاسی فضا به حساب می‌آید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explain the role of spatial / geographical justice in evaluating the optimal political management of space

نویسنده [English]

  • Mustafa Qader Hajat
Assistant Professor of Political Geography, Tarbiat Modares University
چکیده [English]

Spatial forms are generally the result of the spatial processes that shape them. The formation of the foundations of unbalanced development affected by spatial injustice as the dominant spatial form of developing countries is the result of their social, political, cultural and economic processes over time. Undoubtedly, the most important goal of organizing and managing the political space in any country is, in the first place, to provide optimal services to the maximum number of citizens and to make maximum use of national capabilities and opportunities for the welfare and development of geographical space. Given the requirements of the new age and its complexities, the need to pay attention to spatial justice in The institutionalization of optimal political management of space is one of the requirements of governance. The present article seeks to explain the role of spatial justice as an effective and dynamic indicator in order to evaluate the performance of the governance system as the main driving force of the country's affairs with a descriptive and analytical method. The fact is that until there is a general consensus on the evaluation of the governance of the spatial political order, we can not try to model the optimal political governance of the space. Accordingly, spatial / geographical justice is considered as a valid benchmark for the optimal evaluation of the political management of space.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spatial justice
  • governance
  • optimal political management of space
  • political order
  • الف. منابع فارسی

    • ابراهیم‌زاده، عیسی (1393)، آمایش سرزمین و نقش آن در تبیین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، ناشر: نشر الگوی پیشرفت: وابسته به مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، تهران.
    • جوان، جعفر و عبداللهی، عبدالله (1387)، عدالت فضایی در فضاهای دوگانه شهری (تبیین ژئوپلیتیکی الگوهای نابرابری در حاشیه کلان‌شهر مشهد)، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال چهارم، شماره دوم، صص 157- 131.
    • جهت‌گیری‌های ملی آمایش سرزمین، قابل دسترس در: https://vpb.um.ac.ir/images/192/stories/asnad-faradasti/amayesh.pdf
    • حافظ­نیا، محمدرضا (1385)، جزوه‌ درسی جمعیت و توسعه، مقطع کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
    • حافظ‌نیا، محمدرضا (1380)، جغرافیای سیاسی ایران، تهران: انتشارات سمت.
    • حافظ‌نیا، محمدرضا (1385)، اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، انتشارات پاپلی، مشهد.
    • داداش­پور، هاشم و رستمی، فرامرز (1394)، تبیین چارچوب مفهومی عدالت فضایی در برنامه‌ریزی شهری با محوریت مفهوم عدالت در مکتب اسلام، فصلنامه علمی-پژوهشی نقش‌جهان، شماره 5-1، صص:85-75.
    • رزازی، افسر (1384)، الگوی جامعه‌شناختی هویت ملی در ایران، مجموعه مقالات همبستگی ملی در ایران، تهران: انتشارات تمدن ایرانی.
    • سرور، رحیم (1387)، برنامه­ریزی کاربری اراضی در طرح‌های توسعه و عمران ناحیه­ای، انتشارات گنج هنر، تهران.
    • سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش، قابل دسترس در: https://sccr.ir/Files/6609.pdf
    • سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۰۴، قابل دسترس در: http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=16995
    • سیاست‌های کلی «اقتصاد مقاومتی»، قابل دسترس در: http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=25370
    • سیاست‌های کلی اشتغال، قابل دسترس در: http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=16716
    • سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی، قابل دسترس در: http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=165
    • سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه، قابل دسترس در: http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=30128
    • سیاست‌های کلی نظام برای رشد و توسعه علمی و تحقیقاتی کشور در بخش آموزش عالی و مراکز تحقیقاتی، قابل دسترس در:

    https://dlp.msrt.ir/file/download/regulation/%D8%B3%D9%8A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%D9%8A%20%D9%83%D9%84%D9%8A%20%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%20%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%8A%20%D8%B1%D8%B4%D8%AF%20%D9%88%20%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87.pdf

    • سیاست‌های کلی نظام در امور «مسکن»، قابل دسترس در: http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=16983
    • سیاست‌های کلی نظام در بخش مدیریت نظام اداری، قابل دسترس در: http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=16992
    • سیاست‌های کلی نظام در دوره چشم‌انداز، قابل دسترس در: https://rc.majlis.ir/fa/law/show/132299
    • شریعتی، شهروز (1394)، ژانوس توسعه‌گرایی در ایران؛ مقایسه نتایج سیاست‌گذاری نامتوازن توسعه در رژیم پهلوی و نظام جمهوری اسلامی، فصلنامه مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، سال نوزدهم، شماره اول.
    • قادری حاجت، مصطفی (1397)، تدوین راهکارهای دستیابی به عدالت فضایی در ایران، پروژه پست دکتری، دانشگاه تربیت مدرس و صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران، تهران، ایران.
    • قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، قابل دسترس در: https://rc.majlis.ir/fa/content/iran_constitution
    • محمدزاده، یوسف و دیگران (1395)، تأثیر اندازه دولت بر حکمرانی خوب و عملکرد اقتصادی در کشورهای منتخب، فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال هفتم، شماره 26، بهار 1396: صص 112-97.
    • مفتح، محمدهادی و همکاران (1394)، امکان‌سنجی اجرای نظریه حکمرانی خوب در جوامع اسلامی با تأکید بر جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، سال دوم، شماره دوم، صص 175-151.
    • مویر، ریچارد (1384)، درآمدی نو بر جغرافیای سیاسی، ترجمه میرحیدر، دره، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
    • ولی قلی­زاده، علی (1395)، تحلیل فضایی تأثیرات تمرکزگرایی در شکل‌گیری نابرابری‌های فضایی- سرزمینی در ایران، مجله پژوهش‌های جغرافیای سیاسی، سال اول، شماره چهارم، صص 168-139.

     

    ب. منابع انگلیسی

    • Brown, Nicholas, Rayan Griffis, Kevin Hamilton, Sharon Irish and Sarah, Kanouse (2007). What Makes Justice Spatial? What Makes Spaces Just? Three Interviews on the Concept of Spatial Justice, Critical Planning. 14 28-1(1)
    • Cardoso, Ricardo. (7007), Social Justice as a Guide to Planning Theory and Practice: Analyzing the Portuguese Planning System, International Journal of Urban and Regional
    • Dikeç Mustafa (2009) Space, politics and (in) justice, Department of Geography, Royal Holloway, University of London. www.jssj.org.
    • Fainstein, Susan. (2005), Planning theory and the Just city, Journal of Planning Education and Research, 130–121(2) 25
    • Graham, John. Amos, Bruce. Plumptre, Tim. (2003). Good Governance in the 21st Century, policy Brief, No 15. Available online at: http://unpan1.un.org/intradoc/groups/public/documents/UNPAN/UNPAN011842.pdf
    • Mihalopoulos, A. Philippopoulos. (2014). The Movement of Spatial Justice, Available Online at: https://www.researchgate.net/publication/275844357
    • Savas, E.S. (1978), On Equity in Providing Public Services. Management Science, -800(8) 24 808.
    • Soja, Edward W. (2008) The city and spatial justice, Paper prepared for presentation at the conference Spatial Justice, Nanterre, Paris, March 12-14, 2008. www.jssj.org.
    • Soja,Edward W. (2010). Seeking for spatial justice, university of Minnesota, USA.