آسیب شناسی سیاست کیفری شکلی در رسیدگی به جرایم گروه تروریستی داعش با تأکید بر حقوق کیفری عراق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای تخصصی، استادیار حقوق جزا و جرم شناسی، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم شناسی، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی

3 دکترای تخصصی، استاد حقوق جزا و جرم شناسی، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی

4 دکترای تخصصی، دانشیار حقوق جزا و جرم شناسی، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

تهدیدآمیز بودن اقدامات گروههای تروریستی در عراق، نه فقط برای این کشور بلکه برای تمام جهان و به ویژه کشورهای همسایه، پرداختن به شیوه ی پاسخ دهی حقوقیِ کیفری در تشریفات دادرسی کشور عراق را واجد اهمیت می نماید. اینکه با وجود گستردگی اقدامات تروریستی این گروه و اعضای آن، سیاست کیفری این کشور با چه تدابیری نسبت به دستگیر شدگان اقدام به رسیدگی نموده و می نماید و همچنین چالش های موجود در این خصوص کدامند از جمله سوال اساسی مقاله حاضر است. در این راستا، نگرش آسیب شناختی نسبت به قانون آیین دادرسی این کشور در تعامل با قانون خاص مبارزه با تروریسم و اشاره به پرونده های موضوع رسیدگی اعضای گروههای تروریستی به ویژه داعش نشان می دهد که دادرسی کیفری شکلی از همان مقررات آیین دادرسی کیفری ناظر به سایر جرایم تبعیت می کند و از فرآیند رسیدگی کیفری افتراقی برخوردار نیست. به علاوه شیوه ارتکاب جرایم اعضای این گروه تروریستی باعث می شود که در عین فقدان ادله، شیوه انتساب جرایمی که عموما به شکل گروهی ارتکاب یافته اند دشواری دوچندانی پیدا کند و این امر خود باعث اطاله دادرسی خواهد شد. به همین دلیل، پیاده سازی فرآیند دادرسی به صورت صلاحدیدی، سیاست زده و عمدتا نظامی به زیرسوال رفتن امکان تبعیت از فرآیندهای رسیدگی مورد اشاره در قانون آیین دادرسی کیفری این کشور شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

procedural criminal policy in investigation of the ISIS terrorist group crimes,With an emphasis on Iraq criminal law

نویسندگان [English]

  • Mahdi Sabooripour 1
  • heidar AL-sheikh 2
  • Mohammad Ali Ardebili 3
  • Hossein M M Sadeghi 3
  • bagher shamloo 4
1 PhD, Assistant Professor of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, Shahid Beheshti University
2 PhD student in criminal law and criminology, Faculty of Law, Shahid Beheshti University
3 PhD, Professor of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, Shahid Beheshti University
4 PhD, Associate Professor of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, Shahid Beheshti University
چکیده [English]

The threat posed by terrorist groups in Iraq, not only for the country but for the whole world, and especially for neighboring countries, is important in addressing the criminal legal response to the Iraqi judiciary. Despite the extent of the terrorist acts of this group and its members, the measures taken by the criminal policy of this country to deal with the detainees, as well as the challenges in this regard, are among the main questions of this article. In this regard, the pathological attitude towards the country's Code of Judicial Procedure in interaction with the Special Law on Combating Terrorism and referring to the cases of members of terrorist groups, especially ISIS, shows that criminal proceedings are a form of the same rules of criminal procedure. It follows other crimes and does not have a differentiated criminal proceedings. In addition, the method of committing the crimes of the members of this terrorist group makes it doubly difficult to determine the method of assigning the crimes that have been committed as a group, and this will delay the trial. For this reason, the implementation of the judicial process in a discretionary, politicized and mainly military manner has made it possible to question the observance of the proceedings mentioned in the Code of Criminal Procedure.

کلیدواژه‌ها [English]

  • terrorist crimes
  • Iraq criminal law
  • criminal proceedings
  • ISIS group

مراجع

  • فهرست منابع ومآخذ

    الف. منابع فارسی

    • زمانی، سید قاسم (بهار 1394)، «ماهیت حقوقی داعش در حقوق بین‌الملل: دولت یا بازیگر غیردولتی؟»، فصلنامه دولت‌پژوهی، سال اول، دوره 1.
    • ساعدی، بهمن؛ آرش پور، علیرضا؛ فرزامی نسب، عبدالرضا (تابستان 1399). «مخاصمه مسلحانه عراق؛ تحلیل اقدامات ارتکابی داعش از منظر حقوق بین‌الملل بشردوستانه و حقوق بین‌الملل کیفری»، فصلنامه حقوق عمومی، دوره 49، شماره 2.
    • طلعت، آرمین (پاییز 1394). «جرایم بین‌المللی ارتکابی داعش در پرتو عدالت کیفری»، مجله پژوهش‌های حقوقی، دوره 14، شماره 28.
    • لسانی، سیدحسام الدین؛ یدائی امناب، محسن (زمستان 1394). «امکان رسیدگی به جنایات داعش در دیوان کیفری بین‌المللی از دیدگاه حقوق بین‌الملل»، فصلنامه سیاست خارجی، دوره 29، شماره 4.
    • میرمحمدصادقی، حسین؛ قدیری بهرام‌آبادی، رشید (زمستان 1394). «نقش و جایگاه سیاست در عدالت کیفری حاکم بر جرایم تروریستی»، فصلنامه پژوهش‌های حقوق کیفری، دوره 4، شماره 13.

     

    ب. منابع عربی

    • الغانمی، نزار؛ الخزرجی، حمد، (2017). «الفساد المالی و الاداری و دوره فی تحجیم الاقتصاد العراقی بعد الاحتلال الامریکی للعراق عام 2003»، مرکز الدراسات الاستراتیجیه- جامعه کربلاء.
    • الغریری، آدم، (2006). «الجرائم الارهابیه فی القانون الجنائی». مجله جامعه تکریت للعلوم الانسانیه، المجلد 13، العدد 1.
    • المساعید، موفق، (2019). «جرائم الارهاب فی التشریع الاردنی و الاتفاقیات الدولیه»، عمان: مرکز الکتاب الاکادیمی.
    • الیعقوبی، جلیل، (2016). «الارهاب و مواجهته فی العراق و سیناریوهات ما بعد داعش»، لبنان: دار الجیل.
    • ایزنشات، مایکل، (30/9/2010). «البقاء ام الرحیل؟ ما یمکن للولایات التحده أن تترکه وراءها فی العراق»، تقریر معهد واشنطن، العدد 105.
    • توفیق الحاج، (2013). «القرار 1373 و الحرب علی الارهاب»، بغداد: منشورات زین الحقوقیه.
    • صفاء عبود، (2018). «اختصاص المحکمه الجنائیه المرکزیه»، مجله جامعه بابل للعلوم الانسانیه، الجلد 26، العدد 2.
    • ماریه عمراوی، (2016). «ردع الجرائم الدولیه بین القضاء الدولی و القضاء الوطنی»، اطروحه الدکتوراه، کلیه الحقوق، جامعه محمد خیضر بسکره.
    • محمد عبد فیحان، (2013). «الخطاب البعثی فی الاعلام العراقی»، سلسله اصدرات الهیئه الوطنیه العلیا للمساءله و العداله، الاصدار الخامس، بغداد.
    • محمودعلی، انور، (2012). «دور التربیه فی التغییر الاجتماعی»، مجله جامعه الموصل کلیه العلوم الاسلامیه، العدد 12.

     

    ج. . قوانین، مصوبات و دستور العمل‌ها

    • قانون الادعاء العام رقم 49 لسنه 2017 (العراق).
    • قانون مکافحه غسل الأموال و تمویل الارهاب رقم 39 لسنه 2015 (العراق).
    • قانون مکافحه الارهاب رقم 13 لسنه 2005 (العراق).
    • دستور جمهوریه العراق لسنه 2005 (العراق).
    • امر سلطه الائتلاف الؤقته رقم 13 المتعلق بالمحکمه الجنائیه المرکزیه العراقیه لسنه 2004.
    • امر سلطه الائتلاف الؤقته رقم 25 المتعلق بمصادره الاملاک المستخدمه فی ارتکاب جرائم محدده او المتحصله منها لسنه 2003 (العراق).
    • امر سلطه الائتلاف المؤقته رقم 14 المتعلق بالنشاط الأعلامی المحضور لسنه 2003 (العراق).
    • امر سلطه الائتلاف الؤقته رقم 13 المتعلق بالمحکمه الجنائیه المرکزیه العراقیه لسنه 2003.
    • امر سلطه الائتلاف المؤقته رقم 3 المتعلق بالسیطره علی الأسلحه لسنه 2003 (العراق).
    • قرار مجلس قیاده الثوره المرقم 10 فی 17 فبرایر 1997 (غسل الأموال) (العراق).
    • قانون دیوان الرقابه المالیه رقم 6 لسنه 1990 (العراق).
    • قانون التنظیم القضائی رقم 160 لسنه 1979 (العراق).
    • قانون البنک المرکزی رقم 64 لسنه 1976 (العراق).
    • قانون اصول المحاکمات الجزائیه رقم 23 لسنه 1971 (العراق)
    • قانون العقوبات العراقی رقم 111 لسنه 1969 (العراق).

     

     

    د. سایت‌ها

    • رییسی، لیلا؛ فرشاسعید، پرویز، (1394)، «بررسی جنایات داعش از منظر حقوق بین الملل کیفری»، کنفرانس بین المللی رویکردهای نوین در علوم انسانی، به آدرس: https://civilica.com/doc/439700، آخرین بازدید 24 آبان 1399.
    • کریم أسعد احمد خان، (4/12/2018)، «اخبار الأمم المتحده حول احاطه رئیس فریق التحقیق التابع للأمم المتحده»، متاح علی الرابط الآتی:

     http://www.news.un.org/ar/story/2018/12/1022861. Last seen at 2020/11/14

    • کریم أسعد احمد خان، (15/7/2019)، «اخبار الأمم المتحده حول احاطه رئیس فریق التحقیق التابع للأمم المتحده»، متاح علی الرابط الآتی: http://www.news.un.org/ar/story/2019/07/1036791. Last seen at 2020/11/14
    • کریم أسعد احمد خان، (26/11/2019)، «اخبار الأمم المتحده حول احاطه رئیس فریق التحقیق التابع للأمم المتحده»، متاح علی الرابط الأتی:

     http://www.news.un.org/ar/story/2019/11/1044441. Last seen at 2020/11/14

    • حاکم الزاملی، (21/9/2019)، «اعداد الدواعش المحکومین بالأعدام»، متاح علی الرابط الآتی:

    http://www.shafaq.com/ar/اعداد الدواعش المحکومین بالاعدام

    • «لقاء خاص مع القاضی احمد محمد خلف الأمیری و قاضی التحقیق علی حسین جفات»، 25)/4/2018، متاح علی الرابط الآتی:

    http://www.albayyna-new.net/content.php?id=2903.Last seen at 2020/11/08

    • مجلس القضاء الأعلی، «النظام القضائی»، متاح علی الرابط الآتی:

    http://www.hjc.iq/Judicial-system.php.Last seen at 2020/11/09

    • سیف محمد، (8/5/2019)، «القضاء اخضع اکثر من 800 ارهابی اجنبی لأجراءاته خلال عام و نصف»، متاح علی الرابط الآتی:

    http://www.hjc.iq/upload/pdf/no-43.pdf. Last seen at 2020/11/09

    • مکتب مفوضیه الامم المتحده السامیه لحقوق الانسان، (28/1/2020)، «حقوق الانسان فی تطبیق العداله فی العراق: المحاکمات بموجب قوانین مکافحه الارهاب و الآثار المترتبه علی العداله و المساءله و التماسک الاجتماعی فی اعقاب مرحله داعش»، متاح علی الرابط ألآتی:

    http://www.news.un.org/ar/story/2020/01/1048122. Last seen at 2020/11/11

    • تقریر هیومن رایتس ووتش، (15/1/2017)، «تفجیرات داعش جرائم ضد الأنسانیه»، متاح علی الرابط الآتی:

    http://www.hrw.org/ar/news/2017/01/16/298955. Last seen at 2020/11/14

    • تقریر الفدرالیه الدولیه لحقوق الانسان،(25/10/2018)، «الجرائم الجنسیه و الجنسانیه المرتکبه ضد المجتمع الایزیدی: دور المقاتلین الاجانب فی تنظیم داعش»، متاح علی الرابط الآتی:

    http://www.dipomatie.gouv.fr/ar/politique-etrangere-de-la-france/droits-de-l-homme/les-evenements-et-acualites-lies-aux-droits-de-l-homme/article/publication-du-rapport-de-la-fidh-crimes-sexuels-contre-la-communaute-yezidie. Last seen at 2020/11/14

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 23 مرداد 1399
  • تاریخ بازنگری: 30 آذر 1401
  • تاریخ پذیرش: 20 آذر 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار