1
استادیار دانشکده علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق (ع)
2
دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق (ع)
چکیده
یکی از مهمترین مفاهیم شکل‌دهنده به جهت‌گیری سیاست خارجی یک کشور نوع نگاه و تعریف نخبگان و مسئولان از منافع ملی است. هویت نیز مفهوم کلان دیگری است که رابطه تنگاتنگی با مفهوم منافع ملی دارد. سؤال اصلی مقاله این است که رابطه میان منافع ملی و هویت در اندیشه مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) چیست؟ برای این منظور بیانات معظّم‌له در مورد مفاهیم منافع ملی و هویت استخراج و با استفاده از روش تحلیل مضمونی در نرم‌افزار MAXQDA مورد بررسی قرارگرفته‌اند. تحلیل مضمونی روشی برای شناخت، تحلیل و گزارش الگوهای موجود در داده‌های کیفی است. این روش فرآیندی برای تحلیل داده‌های متنی است و داده‌های پراکنده و متنوع را به داده‌هایی غنی و تفصیلی تبدیل می‌کند.
طبق نتایج حاصل از این پژوهش در اندیشه رهبر معظم انقلاب هویت ملی زیربنای منافع ملی است و منافع ملی جایگاه اصلی را در تصمیم‌گیری‌های مسئولان دارد. هویت، خود از عناصر اسلام، انقلاب و سابقه تاریخی منبعث شده و به منافع ملی شکل می‌دهد. منافع ملی نیز بر طبق بیانات ایشان باید مبنای تصمیم‌گیری مسئولان قرار گیرد. در اندیشه رهبر انقلاب معنی‌دار شدن منافع ملی در تطابق آن با هویت است و اگر منافعی دنبال شود که جدا از هویت باشد موجب بی‌هویتی خواهد شد.
امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی)، مجموعه بیانات، قابل دسترسی در: www.khamenei.ir
استراس، آنسلم و کوربین، جولیت (1385)، اصول روش تحقیق کیفی: نظریه مبنایی، رویه‌ها و شیوه‌ها، ترجمه بیوک محمدی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
افتخاری، اصغر؛ اسدی، علیرضا؛ نزهت ابراهیم (1393)، ناسیونالیسم و هویت ملی در اندیشه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، دوره4، شماره 11، 43-19.
بابک معین، مرتضی (1394)، مفهوم مضمون و آسیب‌شناسی نقد مضمونی، پژوهش‌های ادب و زبان فرانسه، سال دوم، شماره چهارم (پاییز و زمستان) 77- 92.
رویس اسمیت، کریستین (1393)، نظریه‌های روابط بین‌الملل، ترجمه حمیرا مشیرزاده و روح‌الله طالبی، تهران: نشر میزان.
زمانی محجوب؛ حبیب (1385)، نقش دین در هویت‌بخشی به ایرانیان، در منصورنژاد محمد، دین و هویت، تهران: مؤسسه مطالعات ملی- تمدن ایرانی، 29-56.
شیخ‌زاده، محمد و همکاران (1390)، تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی، اندیشه مدیریت راهبردی، سال پنجم، شماره دوم (پاییز و زمستان): 151- 198.
عبداللهی، محمد (1374)، بحران هویت جمعی: دینامیسم و مکانیسم تحوّل آن در ایران، نامه انجمن جامعهشناسی ایران، مجموعه مقالات، دفتر اول، 63-83.
علی‌بخشی، ابراهیم؛ بیات، محمدحسن (1387)، مبانی نظری منافع ملی، تهران: سازمان عقیدتی سیاسی ارتش جمهوری اسلامی ایران، نشر آجا.
متقی، ابراهیم؛ کاظمی، حجت (1386)، سازه‌انگاری، هویت، زبان و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه سیاست، دوره سی و هفتم، شماره 4، (زمستان): 209-238.
Braun, Virginia; Victoria Clarke (2006). "Using thematic analysis in psychology". Qualitative Research in Psychology,3.pp 77- 101. available online at: https://www.researchgate.net/publication/235356393_Using_Thematic_Analysis_in_Psychology.
گوهری مقدم, ابوذز, فیضی, رضا, & باباهادی, محمدباقر. (1397). بررسی مفهوم هویت و منافع ملی و رابطه بین آن‌ها در اندیشه مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی). امنیت ملی, 8(28), 105-128.
MLA
ابوذز گوهری مقدم; رضا فیضی; محمدباقر باباهادی. "بررسی مفهوم هویت و منافع ملی و رابطه بین آن‌ها در اندیشه مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی)", امنیت ملی, 8, 28, 1397, 105-128.
HARVARD
گوهری مقدم, ابوذز, فیضی, رضا, باباهادی, محمدباقر. (1397). 'بررسی مفهوم هویت و منافع ملی و رابطه بین آن‌ها در اندیشه مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی)', امنیت ملی, 8(28), pp. 105-128.
VANCOUVER
گوهری مقدم, ابوذز, فیضی, رضا, باباهادی, محمدباقر. بررسی مفهوم هویت و منافع ملی و رابطه بین آن‌ها در اندیشه مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی). امنیت ملی, 1397; 8(28): 105-128.
)