بررسی ادبیات نظری و راهبردهای پدافند رسانه‌ای با توجه به ویژگی‌های تهدیدات نوین : مرورنظام مند

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت رسانه، گروه مدیریت فرهنگی و رسانه، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 گروه مدیریت فرهنگی و رسانه، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 گروه مدیریت فرهنگی و رسانه، دانشکده فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه سوره، تهران، ایران.

چکیده

چکیده
یکی از مشخصه‌های جنگ‌های نوین از جمله جنگ‌های ترکیبی، به‌کارگیری رویکرد"تاثیر‌محور"در این جنگ‌هاست. در این رویکرد از تمامی مؤلفه‌های قدرت برای دستیابی به یک هدف بر علیه دشمن استفاده می‌شود. تهدیدات ‌رسانه‌ای نیز در تعاملی هم‌افزا با سایر تهدیدات به‌صورتی هدفمند برعلیه طرف‌ مقابل به‌کار‌گرفته می‌شوند. پژوهش حاضر با هدف بررسی ادبیات نظری پدافند رسانه‌ای و استخراج راهبرد‌های آن با توجه به ویژگی‌های تهدیدات نوین شکل‌ گرفت. این پژوهش با استفاده از روش مرور سیستماتیک انجام شد. داده‌ها بر اساس راهنمای اوکولی ‌و ‌شابرام و با بررسی مقالات در سه پایگاه‌داده مگ‌ایران، نورمگز و تیلور ‌اند ‌فرنسیس استخراج شد. در تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از روش تحلیل‌مضمون و نرم‌افزارمکس‌کیودا بهره‌برداری شد. نتایج نشان‌ می‌دهد، مهم‌ترین وِیژگی‌های تهدیدات نوین شامل، توجه به ارتباط سیستمی میان مراکزثقل یک کشور، استفاده مرکب از ارکان مختلف قدرت، ترکیب قدرت سخت و نرم به‌صورت هوشمند و هم‌ا‌‌‌فزا درجهت رسیدن به اثرات‌مطلوب و توجه ویژه به نرم‌افزارگرایی است. از این رو می‌بایست کلیه اقدامات دفاع ‌رسانه‌ای در چهارچوب دفاع همه‌جانبه و در هماهنگی با سایر حوزه‌های موضوعی تهدیدات صورت گیرد. با این نگاه ضمن ارائه تعریفی از پدافند رسانه‌ای در گستره دفاع همه‌جانبه راهبردهای دفاع‌رسانه‌ای ذیل سه گروه راهبردهای محتوایی، مدیریتی و زیرساختی- فناورانه ارائه شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Review of theoretical literature and strategies related to media defense according to the characteristics of new threats: a systematic review.

نویسندگان [English]

  • Maryam Bostanpira 1
  • Abdul Reza Sobhani 2
  • Seyyed Mohsen Bani Hashemi 3
1 PhD student in Media Management, Department of Cultural and Media Management, South Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Cultural and Media Management, South Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
3 Assistant Professor, Department of Cultural and Media Management, Faculty of Culture and Communication, Soore University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Abstract
One of the characteristics of modern wars, including hybrid wars, is the use of an "effects-based" approach in these wars. In this approach, all components of power are used to achieve a goal against the enemy.
Media threats are also used against the other party in a synergistic interaction with other threats.
Therefore, the current research was conducted with the aim of reviewing the theoretical literature of media defense and extracting its strategies according to the characteristics of new threats.
The data was extracted based on Okoli and Shabram's guide and by reviewing the articles in three databases of MagIran, Noormags and Taylor and Francis.
A systematic review method, Theme analysis method and MaxQda software were used in the present study.
The results show that the most important features of modern threats include paying attention to the systemic connection between the centers of gravity of a country, the combined use of different elements of power, the intelligently and cumulatively combination of hard and soft power in order to achieve the desired effects, and special attention to software orientation.
Faced with this type of threats, which takes place with the synergy of all elements of national and transnational power, comprehensive defense is required
In the following, while providing a definition of media defense in the scope of all-round defense, media defense strategies under three groups of content, management and infrastructural-technological strategies were presented.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Media defense
  • Hybrid war
  • media war
  • comprehensive defense
  • effects-based approach
  • فهرست منابع و مآخذ

     

    الف. منابع فارسی

    • افتخاری، اصغر (1387). قدرت نرم، فرهنگ و امنیت (مطالعه موردی بسیج). تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
    • باصری، احمد، میرسندسی؛ سیدمحمد، حاتمی؛ حمیدرضا و حاجیانی، ابراهیم (1391). راهبردهای مقابله با جنگ رسانه‌ای غرب علیه جمهوری‌اسلامی‌ایران. پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، سال دوم، شماره 5، 1-19.
    • باقری، سیامک و مقدم­فر، حمید­رضا (1393). راهبردهای مقابله با نقش‌آفرینی ضد امنیتی رسانه‌های بیگانه با تأکید بر فتنه 88. امنیت ملی، سال چهارم، شماره14، 119-150.
    • پورحسن، ناصر. (1390). دیپلماسی عمومی نوین و دفاع همه‌جانبه. راهبرد دفاعی، سال نهم، شماره33، 137- 158.
    • جلالی‌فراهانی، غلامرضا و علوی‌وفا، سعید (1391). راهبردهای دفاع رسانه­ای در برابر جنگ نرم. نگرش امنیت ملی، سال یکم، شماره1، 136-173.
    • حیدری، حسین و شاوردی، تهمینه (1392). شبکه­های اجتماعی مجازی و قومیت؛ فرصت‌ها و تهدیدهای پیش‌رو. پژوهش­های ارتباطی، سال بیستم، شماره76، 37-64.
    • خاشعی ورناخواستی، وحید (1388). درآمدی بر سیاست­های رسانه­ای مقابله با جنگ نرم. فصلنامه مطالعاتی و تحقیقاتی وسایل ارتباط جمعی (رسانه)، سال بیستم، شماره 78، 127-151.
    • دژکام، محمد (1395). ارائه راهبرد مطلوب تقویت امنیت نرم جمهوری‌اسلامی‌ایران با خبر تلویزیونی. تهران، دانشگاه صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، گروه ارتباطات.
    • رستمی، فرزاد و طباخی‌ممقانی، جواد (1390). آینده‌پژوهی فضای رسانه و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران. آفاق امنیت، سال چهارم، شماره 11، 57-82.
    • ساعی، محمدحسین؛ آزادی، محمدحسین و البرزی دعوتی، هادی (1398). مبانی طراحی نظام سواد رسانه ای برای مقابله با خبر جعلی. پژوهش‌های ارتباطی (پژوهش و سنجش)، سال بیست و ششم، شماره 100، 235- 276.
    • سبحانی‌فر، محمدجواد و بتولی، ابوالحسن (1393). بررسی تهدیدات نرم علیه ج.ا.ا با تاکید بر تهدیدات رسانه‌ای. پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، سال سوم، شماره 10، 181-202.
    • سلطانی‌فر، احسان و روشن‌دل اربطانی، طاهر (1390). مدل مفهومی تبیین گفتمان حاکمیت، مردم، و رسانه با رویکرد پدافند غیرعامل. مطالعات بین رشته‌ای در رسانه و فرهنگ (رسانه و فرهنگ)، سال یکم، شماره 2، 87-114.
    • طاهری، بهمن و مسلمی، حسین (1391). ماهیت و ابعاد جنگ رسانه مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات در دفاع ملی و دفاع همه‌جانبه. امنیت ملی، سال دوم، شماره 7، 175- 226.
    • علوی‌وفا، سعید و جلالی‌فراهانی، غلامرضا (1394). طراحی محیط راهبردی فضای تخاصم رسانه­ای دشمنان علیه رسانه ‌ملی جمهوری‌اسلامی‌ایران با رویکرد پدافند‌غیرعامل. مطالعات دفاعی استراتژیک، سال سیزدهم، شماره 59، 5-26.
    • فولادی، قاسم و صابرفرد، علیرضا (1393). جنگ­های تأثیرمحور آینده و ضرورت نوآوری در فرایندهای اطلاعاتی- امنیتی جامعه اطلاعاتی. پژوهش‌های حفاظتی- امنیتی، سال سوم، شماره 9، 49-70.
    • کلانتری، فتح‌اله (1395). مشخصات جنگ احتمالی آینده علیه ج.ا.ایران و راهبردهای مقابله با آن. راهبرد دفاعی، سال چهاردهم، شماره 56، 103-131.
    • کنعانی، فاطمه؛ حسن زاده، علیرضا؛ الهی، شعبان و طباطباییان، سیدحبیب اله (1397). بررسی کاربرد روش‌های آینده‌نگری؛ مرور سیستماتیک. راهبرد، سال بیست و هفتم، شماره 87، 5-33.
    • گروسی، امیر (1391). الگوی مدیریت راهبردی پدافند غیرعامل. تهران، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده مدریت و حسابداری.
    • محمد‌‌نژاد، عباس؛ جباری، عباسعلی و شاه محمدی، محمد (1400). راهکارهای ارتقاء اعتماد مخاطب به رسانه ملی. امنیت ملی، سال یازدهم، شماره42 ، 143-178.
    • مختاریان‌پور، مجید (1389). طراحی مدل اجرای سیاست‌های فرهنگی مبتنی بر برنامه‌های توسعه کشور. تهران، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده مدیریت و حسابداری.
    • مسن‌کر، فرهاد (1395). راهبردهای صدا و سیما برای ارتقاء سواد‍‌رسانه­ای در حوزه تهدیدات رسانه‌های نوین. تهران، دانشگاه صدا و سیما، دانشکده ارتباطات و رسانه.
    • منزوی، مسعود (1387). دکترین نیروهای مسلح آمریکا. سیاست دفاعی. سال شانزدهم، شماره62، 169-195.
    • مهانیان، علیرضا و مجردی، سعید (1393). راهبردهای ج.ا.ایران در قبال شبکه‌های اجتماعی مجازی در جنگ آینده. راهبرد دفاعی، سال دوازدهم، شماره 46، 79-115.
    • ناظمی اردکانی، مهدی و الوندی، محمدجواد (1393). دفاع همه‌جانبه، راهبرد تامین امنیت نظام اسلامی از منظر حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری. آفاق امنیت، سال هفتم، شماره 22، 113-133.
    • نصرت­آبادی، جمشید و پسندیده، جواد (1399). اقدامات حفاظتی در مواجه با جنگ رسانه‌های اجتماعی در فضای سایبر. پدافند غیرعامل و امنیت، سال هشتم، شماره30، 5-34.
    • نقیب‌السادات، سیدرضا (1387). تهدیدهای رسانه‌ای و مدیریت بحران. پژوهش‌های ارتباطی (پژوهش و سنجش)، سال پانزدهم، شماره 55، 113-139.

     

    ب. منابع انگلیسی

    • Janičatová, S., and  Mlejnková, P. (2021). "The ambiguity of hybrid warfare: A qualitative content analysis of the United Kingdom's political–military discourse on Russia's hostile activities". Contemporary security policy, vol. 42, No. 3, 312-344.
    • Okoli, C., and Schabram, K. (2010). A guide to conducting a systematic literature review of information systems research.
    • Oren, E. (2016). A dilemma of principles: the challenges of hybrid warfare from a NATO perspective. Special Operations Journal, vol. 2, No.1, 58-69.
    • Takahashi, S. (2018). Development of gray-zone deterrence: concept building and lessons from Japan’s experience. The Pacific Review, vol. 31, No. 6, 787-810.
    • Tusa, F. (2013). How social media can shape a protest movement: The cases of Egypt in 2011 and Iran in 2009. Arab Media and Society, vol.17, 1-14.‏
    • Warden, J. A. (1998). The air campaign: planning for combat. iUniverse.
    • Zhou, Y. (2019). A Double-Edged Sword: Russia’s Hybrid Warfare in Syria. Asian Journal of Middle Eastern and Islamic Studies, vol. 13, No. 2, 246-261.