سناریو‌های تهدیدات امنیتی عربستان علیه جمهوری اسلامی ایران در افق 1404

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه مطالعات جهان

2 استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی

3 نویسنده مسئول و دانش آموخته دکتری آینده‌پژوهی دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی

4 دانش آموخته دکتری آینده‌پژوهی دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی

چکیده

عربستان سعودی از بدو تاسیس تلاش کرده تا به واسطه برخی صفات ذاتی و مولفه‌های قدرت نرم، خود را به عنوان ام القرای جهان اسلام معرفی نموده و در جایگاه رهبری جهان اسلام بنشیند.این تلاش‌ها در کنار جایگاه ایران در منطقه و جهان و برخی شکاف‌های مذهبی و قومی منجر به شکل‌گیری رقابت تمام عیار میان دو کشور پیش و پس از انقلاب اسلامی شده است. در این پژوهش که از نوع توسعه ای-کاربردی است تلاش شده تا ضمن تحلیل تهدیدات امنیتی عربستان سعودی، آینده تهدیدات مورد اشاره با کمک روش کیفی سناریو نویسی GBN توصیف شود. هدف اصلی این تحقیق ارائه سناریو‌های تهدیدات امنیتی عربستان سعودی در افق 1404 میباشدوجامعه آماری آن که بیشتر بر اساس مطالعه ادبیات و اکتشاف به‌دست‌آمده شامل 25 نفر از صاحب‌نظران و خبرگان، کارگزاران و متصدیان حوزه امنیت، آینده‌پژوهی و علوم سیاسی بوده که به صورت هدفمند کیفی برگزیده شده‌اند. جمع‌آوری داد‌ها با کمک بررسی‌های اسنادی، کتابخانه‌ای وگروه‌های کانونی و نیز با کمک مصاحبه و پرسش‌نامه گردآوری شده‌اند.داده‌های پرسشنامه‌ مورد استفاده که با آن به اکتشاف پیشران ها، عوامل کلیدی تغییر و عدم قطعیت‌ها پرداخته شده، به کمک روش‌های کمی اولویت‌بندی و تعیین وزن شده است. قابلیت اعتماد داده‌ها نیز با کمک مشاهده دیرپا و زاویه‌بندی و پایایی آن با کمک آلفای کرونباخ ارزیابی گردیده است.سرانجام با توجه به عدم قطعیت‌های کلیدی مستخرجه از پرسش‌نامه چهار سناریوی 1)بدترین؛ همگرایی آل شیخ و آل سعود و همراهی آمریکا در اقدام نظامی عربستان علیه ایران، 2)بهترین؛ واگرایی آل شیخ و آل سعود و عدم همراهی ایالات متحده با عربستان در اقدام نظامی علیه تهران،3) تداوم روندهای کنونی؛ واگرایی آل شیخ و آل سعود و همراهی آمریکا با عربستان در اقدام نظامی علیه تهران و بالاخره 4) همگرایی آل شیخ و آل سعود و عدم همراهی آمریکا در اقدام نظامی علیه ایران تدوین شده است

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. اسلاوتر ریچارد وهمکاران (1386)، نو اندیشی برای هزاره ی نوین، ترجمه عقیل ملکی فر وهمکاران، تهران، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی
  2. برادفیلد رون،(1386)ترجمه مسعود منزوی، سناریو‌ها برای کسب موفقیت، تسهیل فرایند بسط سناریو: چند درس برای تسهیل گران، تهران، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی
  3. بیلگین پینار، (1393)، امنیت منطقه‌ای در خاورمیانه، ترجمه عسگر قهرمان پور، تهران، انتشارات ابرار معاصر،
  4. جهانبخش محمد تقی(1395)روابط عربستان و همسایگان شرقی ایران؛ تلاش برای محدود و موازنه سازی،ماهنامه تخصصی مطالعات امنیت ملی برآورد،شماره43 و44، تهران
  5. خسروی، غلامرضا (1384) بررسی و نقد مفروضات طرح خاورمیانه بزرگ ،تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی
  6. بنی اسدزاده (1388 )،‌ تهدیدات زیست محیطی و امنیت خلیج فارس، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال شانزدهم،‌ شماره 2
  7. پور آخوندی نادر(1395) اتحاد عربستان و اسرائیل؛ تلاش برای حفظ موازنه سازی، ماهنامه تخصصی مطالعات امنیت ملی برآورد،شماره42 و44، تهران
  8. چرماک توماس جی،(1393)ترجمه سعید خزایی و مریم وکیل زاده، برنامه ریزی بر پایه سناریو، اصفهان، انتشارات شاخص پژوه
  9. درایسرل آلاسدایر، بلیک جراله اچ ( 1386 ) جغرافیای سیاسی خاورمیانه و شمال آفریقا، ترجمه دره میرحیدر، چاپ پنجم، تهران، انتشارات وزارت امور خارجه
  10. فرازمند محمد(1394)رهنامه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در تعامل با عربستان سعودی
  11. گلن جروم سی و گوردون تئودور جی(1393)ترجمه مرضیه کیقبادی و فرخنده ملکی فر، دانشنامه بزرگ روش‌های آینده‌پژوهی، تهران، انتشارات تیسا
  12. مایتزر دانا و رگر گویدو (1388)، ترجمه مسعود منزوی، رویکردها و دیدگاه‌های مختلف در سناریو،تاریخ، تفاوتها، مزایا و کمبودها، تهران، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی
  13. ملکی عباس.(1385)کند و کاو در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران- روابط با عربستان در بوته ی تحلیل و نقد،تهران، نشریه راهبرد یاس، شماره 6
  14. ملکی فر عقیل و همکاران(1385)،الفبای آینده‌پژوهی،تهران، انتشارات اندیشکده آصف
  15. متقی ابراهیم(1392) راهبرد توسعه بحران نقش عربستان در رقابت های منطقه ای، همشهری دیپلماتیک، شماره 80
  16. نصری قدیر(1395) بازی همه چیز علیه ایران، ماهنامه تخصصی مطالعات امنیت ملی برآورد، شمارگان 43 و 44،تهران
  17. واعظی حسن، (1380)تروریسم : ریشه یابی تروریسم و اهداف آمریکا از لشگرکشی به جهان سوم، تهران، انتشارات سروش
  18. وندر­هیدن کیس و شارپ بیل(2007)ترجمه مسعود منزوی، سناریو برای کسب موفقیت، تهران، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی
 

ب. منابع لاتین

  1. Freeman  George(2015) , As Saudi Arabia Wades Into Yemen, Iran Sits Back , www.stratfor.com/geopolitical-diary
  2. https://www.rt.com/news/ Saudi Arabia v Iran: What’s behind bitter feud between Middle Eastern powers? / Published time: 9 Nov, 2017 11:50
  3. https://www.washingtontimes.com/news/2017/nov/12/iran-saudi-arabia-war-readiness-compared/ By Carlo Muñoz - The Washington Times - Sunday, November 12, 2017
  4. https://www.huffingtonpost.com/s-azmat-hassan/saudi-arabia-iran_By S. Azmat Hassan، Former ambassador for Pakistan to Syria, Morocco, Malaysia
فصلنامه علمی امنیت ملی

دوره 9، شماره 32
تابستان 1398
صفحه 23-49

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 20 آبان 1397
  • تاریخ بازنگری: 06 آبان 1398
  • تاریخ پذیرش: 17 دی 1397

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار