مقاله پژوهشی:ارزیابی رویکرد و ابعاد راهبردهای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی شبکه‌های مجازی با تأکید بر نظم و امنیت پایدار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکترای تخصصی جامعه‌شناسی فرهنگی از دانشگاه تهران، دبیر کارگروه علوم اجتماعی شورای علوم انسانی کشور

چکیده

سامان­دهی اجتماعی به کج‎روی­های سایبری و آسیب­های شبکه­های مجازی نیازمند شناخت رویکردها و ابعاد برنامه‌های پیشگیری است. تأکید بر پیشگیری اولیه، توانمندسازی کنشگران، تقویت زمینه خود-کنترلی و تمهید روش‎های مداخلاتی از استلزامات آن برنامه­ها برای رسیدن به نظم و امنیت پایدار است. تاکنون پژوهش­های زیادی انجام شده است که پیشنهادها و راهکارهایی را برای پیشگیری از آسیب­های اجتماعی شبکه­های مجازی ارائه داده­اند. شایسته است آن موارد به ­شیوه­ای روشمند و هدفمند بررسی و ارزیابی شوند. این مقاله تلاش می­کند تا با استفاده از تکنیک فراتحلیل و با تأکید بر مبانی امنیت پایدار و نظم اجتماعی، به ارزیابی و سنخ­شناسی آن‌ها (112 مورد) اقدام نماید. بر اساس یافته­ها، چهار سنخ شامل «ایجابی یا سلبی بودن»، «فراهم­سازی تعاملات در دنیای واقعی»، «تکیه بر نقش و ظرفیت­های کاربران» و «تغییر نگرش به وجوه مثبت فناوری‌های جدید» به­عنوان رویکردهای پیشگیری شناسایی شده­اند. همچنین، ابعاد پیشگیری شامل «فرهنگی-اعتقادی»، «خانوادگی-زناشویی»، «آموزشی-مهارتی»، «پژوهشی-شناختی»، «سیاسی-تقنینی»، «انتظامی-قضایی» و «تکنیکی-زیرساختی» هستند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Assessment of the Approach & Dimensions of Prevention Policies for Social Damages Arising from Social Networks with an Emphasis on the Sustainable Safety & Discipline

نویسنده [English]

  • Iman Erfanmanesh
PhD in Cultural Sociology, University of Tehran, Secretary of the Social Sciences Working Group
چکیده [English]

Socially regulating cyber delinquencies and social damages arising from social networks needs to recognize the approaches and dimensions of prevention programs. Relying on the first prevention, empowering users, reinforcing the setting of self-controlling and preparing interventional methods are some part of necessities for those programs in order to achieve the sustainable safety and discipline. As yet, vast numbers of researches have been done that offer some suggestions and solutions for preventing social damages arising from social networks. It is noteworthy to methodologically and purposively analyze and evaluate them. This article seeks to evaluate and categorize those suggestions and solutions (112 cases) by applying the meta-analysis technique and relying on the theoretical basis of the sustainable safety and social discipline. According to the findings, the prevention approaches are ‘being affirmative or privative’, ‘preparing relationship in the real world’, ‘relying on users’ role and capacities’, and ‘changing the attitude toward the positive features of the new technologies’. Moreover, the prevention dimensions include ‘cultural-religious’, ‘familial-marital’, ‘educational-practical’, ‘research based-cognitive’, ‘political-legislative’, ‘police based-judicial’, and ‘technical-infrastructural’.

مراجع

  1. الف) منابع فارسی

    1. آنتادیوپ، شیخ (1361)، «هویت فرهنگی»، پیام یونسکو، شمارۀ 149، صص 7-4.
    2.  اسلوین، جیمز (1380)، اینترنت و جامعه، ترجمۀ عباس گلیگوری، تهران، کتابدار.
    3.  اسماعیلی­راد، مهسا؛ احمدی، فرید (1396)، «تدوین مقیاسی برای سنجش میزان اعتیاد به شبکه­های اجتماعی آنلاین و پیامدهای اخلاقی»، اخلاق در علوم و فناوری، شمارۀ 3، صص 56-45.
    4. اینگلهارت، رونالد (1373)، تحول فرهنگی در جامعۀ پیشرفتۀ صنعتی، ترجمۀ مریم وتر، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
    5.  بوزان، باری (1390)، مردم، دولت­ها و هراس، ترجمۀ پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی، تهران، پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
    6.  پستمن، نیل (1388)، زندگی در عیش، مردن در خوشی، ترجمۀ صادق طباطبایی، تهران، اطلاعات.
    1. پورقهرمانی، بابک و قندهاری، اویس (1396)، «راهبردهای مؤثر بر پیشگیری از جرائم در شبکه­های اجتماعی مجازی از دیدگاه دانشجویان (مطالعۀ موردی دانشگاه گلستان)»، فرهنگ در دانشگاه اسلامی، شمارۀ 22، صص 130-109.
    2. تامپسون، جان بروکشیر (1379)، رسانه­ها و نوگرایی، ترجمۀ علی ایثاری کسمایی، تهران، مؤسسۀ ایران.
    3. جاوید، سنا و همکاران (1396)، «شناسایی و اولویت­بندی آثار و پیامدهای منفی استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی با رویکرد تحلیل سلسله­مراتبی فازی (مطالعه­ای موردی از دیدگاه دانشجویان دانشگاه سیستان و بلوچستان)»، فرهنگ در دانشگاه اسلامی، شمارۀ 23، صص 240-227.
    4. جنکینز، ریچارد (1381)، هویت اجتماعی، ترجمۀ تورج یاراحمدی، تهران، شیرازه.
    5. چلپی، مسعود (1395)، جامعه­شناسی نظم: تشریح و تحلیل نظری نظم اجتماعی، تهران، نی.
    6. داوودی دهاقانی، ابراهیم و همکاران (1397)، «رابطۀ شبکه­های اجتماعی مجازی با ارتکاب جرائم خشن»، پژوهش­های اطلاعاتی و جنایی، شمارۀ 49، صص 90-65.
    7. دریفوس، هیوبرت (1383)، دربارۀ اینترنت، ترجمۀ علی فارسی‎نژاد، تهران، ساقی.
    8. رابرتسون، یان (1391)، درآمدی بر جامعه: با تأکید بر نظریه­های کارکردگرایی، ستیز و کنش متقابل نمادی، ترجمۀ حسین بهروان، مشهد، به­ نشر.
    9. روشندل اربطانی طاهر و همکاران (1396)، «طراحی مدل مدیریت شبکه­های اجتماعی داخلی با رویکرد فرهنگی»، مدیریت فردا، شمارۀ 53، صص 110-95.
    10. شرف­الدین، سید حسین؛ نوروزی اقبالی، محمدجواد (1395)، «راهکارهای نهادینه شدن تقوا در رفتار کاربران ایرانی شبکه­های اجتماعی اینترنتی»، دین و سیاست فرهنگی، شمارۀ 1، صص 135-111.
    11. عاملی، سید سعیدرضا (1389)، مطالعات انتقادی استعمار مجازی آمریکا: قدرت نرم امپراتوری­های مجازی، تهران، امیرکبیر.
    12. عرفان­منش، ایمان؛ توکل، محمد (1393)، «فراتحلیل کیفی مقالات علمی ناظر بر مسئلۀ فرار مغزها در ایران»، بررسی مسائل اجتماعی ایران، شمارۀ 1، صص 75-45.
    13. عرفان­منش، ایمان و صادقی، سهیلا (1396)، «واکاوی نظری ابعاد اجتماعی- فرهنگی فناوری در بیانات رهبر انقلاب اسلامی با تأکید بر ICTS»، تحقیقات فرهنگی ایران، شمارۀ 1، صص 27-1.
    14. قربانی، ابراهیم و همکاران (1396)، «پیش­بینی سهم فضای سایبر (شبکه­های مجازی) در میزان گرایش به سوء مصرف مواد مخدر و روان­گردان»، پژوهش­های اطلاعاتی و جنایی، شمارۀ 46، صص 28-9.
    15. قضاوتی، کمال­الدین و نوروزی، علی­رضا (1396)، «مروری بر امنیت حریم خصوصی در شبکه­های اجتماعی برخط»، منادی امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات، شمارۀ 2، صص 102-85.
    16. کازنو، ژان (1370)، جامعه­شناسی وسایل ارتباط جمعی، ترجمۀ باقر ساروخانی و منوچهر محسنی، تهران، اطلاعات.
    17. کرامر، فرانکلین و همکاران (1394)، قدرت سایبری و امنیت ملّی، ترجمۀ معاونت پژوهش و تولید علم، تهران، انتشارات دانشکدۀ اطلاعات.
    18. کوزر، لوئیس و روزنبرگ، برنارد (1387)، نظریه­های بنیادی جامعه­شناختی، ترجمۀ فرهنگ ارشاد، تهران، نی.
    19. محمودزاده، ابراهیم و همکاران (1396)، «تدوین استراتژی کلان­داده در تحلیل شبکه‎های اجتماعی برای پیش‎بینی بحران»، مدیریت بحران، شمارۀ 1، صص 91-77.
    20. مرادی، حسن و جمشیدیان، هادی (1396)، «بررسی جنگ نرم دشمن در دانشگاه از دیدگاه امام خامنه‎ای (مدظله‌العالی)»، امنیت ملّی، شمارۀ 25، صص 37-9.
    21. مظفری، محمدمهدی (1396)، «فرهنگ­سازی استفاده بهینه از اینترنت (شبکه اجتماعی) و جلوگیری از آسیب­های آن در بین دانشجویان دانشگاه های علمی و کاربردی شهر قزوین»، فرهنگ در دانشگاه اسلامی، شمارۀ 23، صص 158-143.
    22. مک­کوایل، دنیس و ویندال، سون (1388)، مدل­های ارتباطات جمعی، ترجمۀ گودرز میرانی، تهران، دفتر پژوهش­های رادیو.
    23. مهدی­زاده، سیدمحمد (1393)، نظریه­های رسانه: اندیشه­های رایج و دیدگاه­های انتقادی، تهران، همشهری.
    24. نگری، آنتونیو و هارت، مایکل (1384)، امپراتوری، ترجمۀ رضا نجف­زاده، تهران، قصیده­سرا.
    25. ویلیامز، کوین (1386)، درک تئوری رسانه، ترجمۀ رحیم قاسمیان، تهران، ساقی.
    26. هانتینگتون، ساموئل (1378)، برخورد تمدن­ها و بازسازی نظم جهانی، ترجمۀ محمدعلی حمیدرفیعی، تهران، دفتر نشر پژوهش­های فرهنگی.

     

    ب. منابع لاتین

    1. Aguayo, A. J. (2011), “New Media & Activism”, in: Encyclopedia of Social Movement Media, by J. D. H. Downing, London, Sage, pp262-264.
    2. Coser, L. (1964), The Functions of Social Conflicts, New York, Free Press.
    3. Erickson, F. (1987), “Conceptions of School Culture: An Overview”, Educational Administration, 23(4), pp11-24.
    4. Gareth, N. & et al. (2005), “Contemporary Comment: An Examination of Australian Internet Hate Sites”, Bond University, https://epublications.bond.edu.au/hss_pubs/39.
    5. Grassman, R. & Case P. (2009), “Virtual Intimacy: Desire & Ideology”, in: Virtual Social Networks Mediated, Massive & Multiplayer Sites, by N. Panteli, London, Palgrave Macmillan, pp175-192.
    6. Hirschi, T. (1974), Causes of Delinquency, US, University of California.
    7. Kinnunen, J. (1996), “Gabriel Tarde as a Founding Father of Innovation”, Diffusion Research, 39(4), pp431-442.
    8. Kopomaa,T. (2002), “Mobile Phones, Place-centered Communication & Neo- community”, Planning Theory &Practice, 3(2), pp241-245.
    9. Lenhart, A. & et al. (2010), Social Media & Young Adults, Washington DC, Pew Research Center(http://www.pewinternet.org/2010/02/03/social-media-and-young-adults).
    10. McQuail, D. (2006), McQuail’s Mass Communication Theory, London, Sage.
    11. Memar, S. & et al. (2012), "Typology of Iranian Youths' Religiosity in Facebook Social Network", IJCRB, 5(1), pp208-225.
    12. Rasmussen, T. (2000), Social Theory & Communication Technology, Aldershot, Ashgate.
    13. Silverstone, R. (2007), Media & Morality: On the Rise of the MediaPolis, Cambridge, Polity.
    14. Tomlinson, J. (2003), “Globalization & Cultural Identity”, in: Globalization & Cultural Identity, the Global Transformations Reader: An Introduction to the Globalization Debate, by D. Held & A. McGrew, UK & US, Polity & Blackwell, pp269-277.
    15. Weedon, C. (2004), Culture & Identity: Narratives of Difference & Belonging, McGraw Hill, Open University.
    16. Wolf, F. (1986), Meta-analysis: Quantitative Methods for Research Synthesis, Beverly Hills CA, Sage.
    17. Zittrain, J. & Edelman B. (2005), “Documentation of Internet Filtering Worldwide”, Harvard Law School, https://cyber.harvard.edu/filtering.
    18. https://en.oxforddictionaries.com/definition.
امنیت ملی
دوره 9، شماره 34 - شماره پیاپی 34
همه مقاله های این شماره پژوهشی می باشند
اسفند 1398
صفحه 49-77

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 20 آبان 1397
  • تاریخ بازنگری: 20 اسفند 1398
  • تاریخ پذیرش: 08 بهمن 1397

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار