مقاله پژوهشی:راهبردهای هدایت فرهنگی در فضای مجازی با تأکید بر نقشه مهندسی کشور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار و عضو هیئت‎علمی دانشگاه عالی دفاع ملّی

2 دانشجوی دکتری تهدیدات امنیت ملی دانشگاه عالی دفاع ملّی

3 استادیار و عضو هیئت‌علمی دانشکده علوم و فنون فارابی

چکیده

در جهان امروز به مدد فضای مجازی و رشد سریع و فراگیر آن در همه لایه­های اجتماعی دامنه تأثیرگذاری و تأثیرپذیری فرهنگ بیش از هر زمان دیگری از چارچوب ملی خارج شده و با درنوردیدن مرزهای سیاسی و جغرافیایی کشورها و محدوده اقتدار حاکمیت ملی، به یکی از اصلی­ترین چالش­های کشورها تبدیل شده است. مسئله اصلی این پژوهش، فقدان راهبرد­های مناسب هدایت فرهنگی در فضای مجازی و نحوه اجرایی نمودن آن و برخورد با مسائل پیش­ رو در فضای مجازی است. هدف اصلی این پژوهش؛ تدوین راهبردهای هدایت فرهنگی در فضای مجازی با تأکید بر نقشه مهندسی فرهنگی کشور می­باشد. نوع تحقیق کاربردی – توسعه­ای بوده و روش آن تبیینی­- اکتشافی است که به‌صورت آمیخته و با استفاده از مدل SOAR [1] و با روش جمع‌آوری میدانی و کتابخانه­ای و با نظارت جامعه خبرگی هدفمند هدایت‌شده اقدام گردیده است. بر اساس یافته­های پژوهش با تجزیه‌وتحلیل عواملِ راهبردی هدایتِ فرهنگی در فضای مجازی و تعیین ماتریس ارزیابی موقعیت و اقدام استراتژیک، چهار موقعیت راهبردی به شرح الف) راهبردهای خروج از روزمرگی[2]؛ ب) راهبردهای اقدام فعال[3]؛ پ) راهبردهای اقدام پیشتازی[4]؛ ت)؛ راهبردهای جهشی[5] به ‌دست ‌آمده و ارائه شد است.


 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Strategies for Cultural Guidance in Cyberspace with Emphasis on the Iran’s Cultural Engineering Plan

نویسندگان [English]

  • Amir Hossein Poorassarian 1
  • Mohammad Ali Syed Hashemi 2
  • Javad Abshenas Jami 3
1 Associate Professor and Faculty Member of Higher National Defense University
2 PhD student National Security Threats at Higher National Defense University
3 Assistant Professor and Faculty Member of Farabi Faculty of Science and Technology
چکیده [English]

The contemporary world has been exited from the national framework by more than ever before thanks to cyberspace and its rapid and pervasive growth in all social layers, crossing the political and geographical boundaries of States and the limits of national sovereignty, It has become one of the major challenges for countries. The main subject of this research is the lacking of appropriate strategies for cultural guidance in cyberspace and implementation it and deal with leading issues in cyberspace. The main target of this research is to develop strategies for cultural guidance in cyberspace with emphasis on cultural engineering plan of Iran. The research type is applied-developmental and its method is Explanatory-Exploratory, which has been conducted using SOAR model, field and library collection method, and with the guidance of targeted expert community. Based on the findings of the research, by analyzing the strategic factors of cultural guidance in cyberspace and determining the matrix of position evaluation and strategic action, four strategic situations are described, developed and presented as: (a) Exit Strategies of Everyday life (SR); (b) Active Action Strategies (OR); Leadership Action Strategies (AO); d) Leapfrog Strategies (AS).

کلیدواژه‌ها [English]

  • culture
  • Cyberspace
  • Cultural Guidance
  • State Cultural Engineering Plan
  1. قرآن کریم.
  2. امام خمینی، روح­الله (1356)، صحیفه نور، جلد 3، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
  3. امام خمینی، روح­الله (1360)، صحیفه نور، جلد 15، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
  4. امام خمینی، روح­الله (1386)، صحیفه نور، جلد 4، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
  5. بیانات رهبر معظم انقلاب (مدظله­العالی) در تاریخ 18/7/1377.
  6. بیانات رهبر معظم انقلاب (مدظله­العالی) در تاریخ 10/1/1393.
  7. بیانات رهبر معظم انقلاب (مدظله­العالی) در تاریخ 4/6/1395.
  8. بیانات رهبر معظم انقلاب (مدظله­العالی) در تاریخ 16/6/1395.
  9. ابراهیمیان، سید حسن (بهار 1391)، بازخوانی مفهوم مهندسی فرهنگی و آسیب‌شناسی فرهنگی در نظام آموزش عالی، فصلنامه مطالعات قدرت نرم، سال دوم، شماره پنجم، تهران، دانشگاه‌های آزاد اسلامی منطقه سه مجله جهانی رسانه، نسخه فارسی، دوره 1، شماره 2، تهران، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
  10. اعرابی و دیگران، محمد (1390)، دستنامه برنامه­ریزی استراتژیک، چاپ پنجم، تهران، دفتر پژوهش­های فرهنگی.
  11. ترلو، کریستین؛ لنگل، لورا؛ تومیک، آلیس (1389)، ارتباطات کامپیوتر- واسط (CMC) تعاملات اجتماعی و اینترنت، ترجمه، تربتی، سروناز، تهران، جامعه­شناسان.
  12. حسن‌پور، جعفر (1386)، شناخت نقش و جایگاه شبکه‌ جهانی اینترنت و رایانه‌ها در عملیات روانی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشکده فارابی.
  13. رفیع، جلال (1386)، فرهنگ مهاجم، فرهنگ مولد، چاپ چهارم، تهران، انتشارات اطلاعات.
  14. سازگارا، پروین (1377)، نگاهی به جامعه‌شناسی با تأکید بر فرهنگ، تهران، نشر کویر.
  15. سیاح، احمد (1371)، فرهنگ بزرگ جامع نوین (فرهنگ سیاح) عربی­­- فارسی، چاپ پانزدهم، تهران، انتشارات اسلام.
  16. شاه­قاسمی، احسان (زمستان 1385)، مروری بر زمینه‌های تأثیر فضای مجازی بر نظریه‌های ارتباطات.
  17. شایدر، سوزان سی؛ لوئی بارسو، ژان (1379)، مدیریت در پهنه فرهنگ، ترجمه سید محمد اعرابی و داود ایزدی، چاپ اول، تهران، دفتر پژوهش­های فرهنگی.
  18. صالحی امیری، سید رضا؛ عظیمی دولت‌آبادی، امیر (1387)، مبانی سیاست­گذاری و برنامه­ریزی فرهنگی، چاپ اول، تهران، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک گروه پژوهش­های فرهنگی و اجتماعی.
  19. عمید، حسن (1389)، فرهنگ فارسی، چاپ اول، تهران، راه رشد.
  20. فیروزآبادی، سید ابوالحسن (1392)، تحولات اجتماعی و فرهنگی در توسعه فناوری ارتباطات و اطلاعات، تهران، دانشگاه دفاع ملی.
  21. ­فراهیدی، خلیل بن احمد (1374)، کتاب العین، چاپ دوم، جلد چهارم، قم، انتشارات هجرت.
  22. قبادی، اسماعیل (1390)، هدایت در دیدگاه اسلام، مقاله در سایت http://old.ido.ir
  23. گروه مطالعاتی (1391)، شبکه­های اجتماعی مجازی، فرصت­ها و تهدیدات و ارائه الگوی مناسب، تهران، دانشگاه عالی دفاع ملی، ‌دانشکده امنیت ملی.
  24. منصور، جهانگیر (1391)، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، قانون اساسی مصوب 1358، اصلاحات و تغییرات و تتمیم قانون اساسی مصوب 1368، تهران، نشر دوران.
  25. مطهری، مرتضی (1360)، شرح مبسوط منظومه، جلد اول، تهران، انتشارات حکمت.
  26. مطهری، مرتضی (1387)، آشنایی با علوم اسلامی، جلد 1، تهران، انتشارات صدرا.
  27. معین، محمد (1371)، فرهنگ فارسی، چاپ هشتم، تهران، سپهر.
  28. نائینی، علی‌محمد (1389)، درآمدی بر مدیریت فرهنگى، تهران، نشر ساقی.
  29. نقشه مهندسی فرهنگی کشور (1393)، تهران، دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی کشور.