طراحی مدل دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران بایسته‌ها، مؤلفه‌ها و راهبردهای کلیدی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشکده روابط بین الملل

2 عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی

3 دانشجوی دکتری رشته مطالعات امنیت، دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی

چکیده

دیپلماسی اقتصادی، پدیده‌ای پویا و در حال دگرگونی است و درجه پویایی آن باید با در نظر گرفتن هماهنگی همه حلقه‌های تأثیرگذار داخلی، منطقه‌ای و جهانی و در وضعیت‌های عادی و غیر عادی ارزیابی شود. در سطح داخلی، هر جامعه‌ای در صورتی که نخست بداند در چه وضعیتی است؟ دوم، به کجا می‌خواهد برود؟ سوم اینکه چه توانمندی و ابزارهایی دارد؟ و در نهایت در صورتی که بتواند بین ساختار، اهداف، ابزارها و کارکردهای سیاست خارجی خود تعادل و توازن ایجاد کند، می‌تواند به جلو برود و به سرمنزل مقصود برسد. در طراحی مدل دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران نیز باید واقعیت‌های محیط داخلی و صحنه سیاست خارجی را در نظر داشت و به نکاتی چند توجه نمود: نخست اینکه، طراحی دیپلماسی اقتصادی ایران در شرایط عادی با شرایط امنیتی‎شده متفاوت است و راهبردهای خاص خود را می‌طلبد، دوم اینکه، دیپلماسی اقتصادی ایران جدا از کلیت دیپلماسی کشور نیست، سوم اینکه در طراحی دیپلماسی اقتصادی ایران باید به همه حلقه‌های تأثیرگذار داخلی و خارجی توجه کرد، چهارم اینکه، ایران سرنوشت منحصربه‌فردی دارد، یعنی اینکه در منطقه‌ای واقع شده است که دخالت قدرت‌های خارجی مانع پویایی طبیعی این منطقه شده است، پنجم اینکه، دنیای امروز، جهانی اجتماعی و بیناذهنی است و دولت‌ها بر اساس تعریفی که از خود دارند یا تصویری که دیگران از آن‌ها می‌سازند، شناخته می‌شوند. در این راستا، امنیتی‎نمایی، یکی از راهبردهایی است که علیه ایران استفاده می‌شود، در فضای امنیتی‏نمایی، تعامل و ارتباط معمولی کشورها به‌ویژه در حوزه تجارت و سرمایه‌گذاری خارجی پرهزینه می‌شود، از مناسب‌ترین راه‌حل‌ها، روشنگری و اقناع مردم جهان است. دومین مؤلفه کلیدی تأثیرگذار، امنیت اقتصادی به معنای توجه هم‌زمان به کارایی و آسیب‌پذیری و البته تلاش برای کاهش آسیب‌پذیری اقتصادی کشور و افزایش کارایی و اثربخشی در عرصه‌های ملی و رقابت‌های جهانی است، مبحث بعدی، قدرت و کارایی اقتصادی با تمرکز بر تقویت بخش غیردولتی و خصوصی و افزایش توان رقابت‌مندی آن‌ها در رقابت‌های جهانی و در نهایت تأکید بر تاب‌آوری و بازدارندگی در مقابل تهدیدات اقتصادی به‌عنوان یک راهبرد کلان است، در این راهبرد، تنوع‌بخشی به تجارت خارجی و توسعه مناسبات اقتصادی پایدار با دیگر کشورها ازجمله همسایگان و قدرت‌های نوظهور اقتصادی مورد تأکید است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Designing the Model of Economic Diplomacy of the Islamic Republic of Iran Key Needs, Components, and Strategies

نویسندگان [English]

  • Mohammad Kazem Sajadpour 1
  • Seyed Shamsodin Hoseini 2
  • Hamid Nayerabadi 3
1 Faculty Member of the Faculty of International Relations
2 Faculty of Economics, Allameh Tabataba'i University
3 PhD student in Security Studies, University and Institute of National Defense and Strategic Research
چکیده [English]

Economic diplomacy is a dynamic and evolving phenomenon, and its degree of dynamism must be assessed by taking into account the harmony of all influential domestic, regional, and global circles in normal and abnormal situations. At the domestic level, any society What is the situation if he first knows? Second, where is he going to go? Third, what are his abilities and tools?
And finally, if it is able to balance its foreign policy structure, goals, tools and functions, it can move forward and reach its intended home. He considered foreign policy and paid some attention to it
First, the design of Iran's economic diplomacy under normal circumstances differs from the security situation and requires its own strategies; second, Iran's economic diplomacy is not separate from the country's overall diplomacy; Domestic and foreign noted, fourth, that Iran has a unique destiny, namely that it is located in an area where the interference of foreign powers has impeded the natural dynamics of this region; Based on the definition they have of themselves or the image that others make of them, Nakhth are.
In this regard, exponential security is one of the strategies used against Iran, in exponential security space, the interaction of ordinary countries, especially in the field of foreign trade and investment, is costly,
One of the most appropriate solutions is to enlighten the people of the world. The second key component is impact Economic security means simultaneously focusing on efficiency and vulnerability, and of course, trying to reduce the country's economic vulnerability and increase efficiency and effectiveness in national arenas and global competitiveness.
The next topic is economic power and efficiency, focusing on strengthening the nongovernmental and private sectors and enhancing their ability to compete in global competition, and ultimately emphasizing resilience and deterrence against economic threats as a grand strategy. Foreign trade and the development of sustainable economic relations with other countries, including emerging economic neighbors and powers, are emphasized.

مراجع

الف. منابع فارسی
افتخاری، اصغر (1381)، مراحل بنیادین اندیشه در مطالعات امنیت ملی، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
افتخاری، اصغر (1385)، کالبدشکافی تهدید، تهران، دانشگاه امام حسین.
باین، نیکلاس و استفان وولکاک (1388)، دیپلماسی اقتصادی نوین، ترجمه محمدحسن شیخ‌الاسلامی، تهران، انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
بوزان، باری (1389)، مردم، دولت‌ها و هراس، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
پترون، برژیک (1394)، کاوشی نو در دیپلماسی اقتصادی، ترجمه علی عرب صالحی نصرآبادی، تهران، مجله اقتصادی، شماره 3.
چگنی‎زاده، غلامعلی (1396)، زبان کنش امنیت، تهران، اداره نشر وزارت امور خارجه.
حاجی یوسفی، امیرمحمد (1384)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در پرتوی تحولات منطقه‌ای، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
خادمی، سید موسی (1390)، تهدیدات اقتصاد ملی، تهران، انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی.
دامن‌پاک جامی، مرتضی (1394)، دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در آسیای مرکزی، تهران، مرکز چاپ و انتشارت وزارت امور خارجه.
رانا، کیشان اس (1395)، دیپلماسی دوجانبه، ترجمه مهدی سبحانی، تهران، مرکز آموزش و پژوهش‌های بین‌المللی وزارت امور خارجه.
رنجبر، مقصود (1378)، ملاحظات امنیتی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
زهرانی، مصطفی (1376)، نظریه‌های تحریم اقتصادی، تهران، انتشارات دفتر مطالعات سیاسی وزارت امور خارجه.
سجادپور، محمدکاظم (1383)، چارچوب‌های مفهومی و پژوهشی برای مطالعات سیاست خارجی، تهران، انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
سمتی، هادی؛ رهنورد، حمید (1388)، امنیتی شدن ایران و استراتژی امنیت ملی ایالات متحده آمریکا، تهران، فصلنامه بین‌المللی روابط خارجی، سال اول، شماره دوم.
سیف‎زاده، سید حسین (1384)، نظریه‌پردازی در روابط بین‌الملل، تهران، انتشارات سمت.
شیهان، مایکل (1388)، امنیت بین‌الملل، ترجمه سید جلال دهقانی فیروزآبادی، تهران، انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
صالحی، مختار (1392)، جایگاه دیپلماسی اقتصادی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران با مطالعه موردی دفاع مقدس، فصلنامه سیاست خارجی، شماره 2.
قرشی، سید محمد یوسف (1393)، امنیت شدن و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
گریفیتس مارتین، استیون روچ؛ اسکات سولومون (1393)، پنجاه متفکر بزرگ روابط بین‌الملل، ترجمه علیرضا طیب. تهران، نشر نی.
ماندل، رابرت (1379)، چهره متغیر امنیت ملی، تهران، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی.
محسن‎زادگان، امیر؛ حسینی کرانی، رسول (1390)، تأثیر دیپلماسی بر قدرت ملی ایران در عرصه جهانی، فصلنامه مطالعات راهبردی جهانی‌شدن، شماره 3، سال دوم.
ملائک، حسین؛ شریعتی‌نیا، محسن؛ توحیدی، زهرا (1397)، راهبردهای ارتقای دیپلماسی تجاری ایران، تهران، اتاق بازرگانی.
موجانی، سید علی (1392)، فرهنگ رجال و کارگزاران سیاست خارجی، تهران، انتشارات کتابخانه مجلس.
مورگنتا، هانس، جی (1389)، سیاست میان ملت‌ها، ترجمه حمیرا مشیرزاده، تهران، انتشارات وزارت امور خارجه.
موسوی شفایی، مسعود (1388)، دیپلماسی اقتصادی: ابزار نوین سیاست خارجی در عصر جهانی‌شدن، تهران، مرکز تحقیقات استراتژیک.
موسوی شفایی، مسعود (1395)، دیپلماسی اقتصادی و قدرت‌یابی چین در عرصه جهانی، مطالعات اقتصاد سیاسی بین‌الملل، سال اول، شماره دوم.
نای، جوزف (1392)، آینده قدرت، ترجمه احمد عزیزی، تهران، انتشارات نی.
نفیو، ریچارد (1397)، هنر تحریم‌ها، نگاهی از درون، ترجمه گروه مترجمان معاونت پژوهش‌های اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
وایزمن جفری؛ پالین کر (1392)، دیپلماسی در عصر جهانی‌شدن از تئوری تا عمل، ترجمه عباس کاردان، تهران، انتشارات مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
وحیدی، موسی‌الرضا (1386)، تغییر عرصه سیاست بین‌الملل و دگرگونی ماهیت دیپلماسی، فصلنامه سیاست خارجی، سال 21، شماره 2.
وحیدی، موسی‌الرضا (1389)، دیپلماسی در جهان در حال تحول، تهران، انتشارات وزارت امور خارجه.
ولی‌زاده، اکبر (1390)، رهیافت‌ها و نظریه‌های کارایی تحریم در اقتصاد سیاسی و بین‌المللی، فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 1.
ویور الی؛ باری بوزان؛ پاپ دویلد (1395)، چارچوبی تازه برای تحلیل امنیت، ترجمه علیرضا طیب تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
ب. منابع لاتین
Baldwin,D. (1985).Economic Statecraft. Princeton University Press.
Baldwin,D. (1997).The Concept of Security Studies. Review of International Studies, Vol.23.
Baranay,P. (2009).Modern Economic Diplomacy.Publications of Diplomatic Economic Club.
Berridge, G.R. and James, A. (2003). A Dictionary of Diplomacy. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
Jacqueline A. Okoth. (2012). Economic Diplomacy: Dimensions and Implications,Institute of Diplomacy and International Studies.
 James Reilly. (2013).China's economic statecraft: turning wealth into power. University of Sydney.
Moons Vincent Selwyn Jurres. (2017).Heterogeneous Effects of Economic Diplomacy:Instruments,Determinants and Developments.International Institute of Social Studies, Netherlands.
Naray, O. (2011). Commercial Diplomats in the context of International Business. The Hague Journal of Diplomacy.
Okano-Hejamans. (2011).Conceptualizing economic diplomacy cross roads of international Relations. Economics IPE and Diplomatic studies, The Hague journal of diplomacy.
Povilas Mazeika. (2016).Economic Diplomacy of Germany,Poland and Lituhuania.
Rana, S.K. (2007). Economic diplomacy, the experience of developing states. Hampshire: Ashgate Publish.
Rosario Adapon Turvey. (2014).Economic Diplomacy and Security Linkages Trend and Changes. Department of Interdisciplinary Studies. Lakehead University.International Diplomacy and Economy, Vol 2.
S.J.V. Moons. (2014). Economic diplomacy, product characteristics and the level of development.International Institute of Social Studies of Erasmus University.
Saner R and Yiu L. (2013). International economic diplomacy: mutations in post modern times, Netherlands: Birgit Leiteritz Publishers.
Sharp Paul, Constantinou Costas M and Pauline Kerr. (2017).Diplomcy, Sage Publications Ltd. London.
Tonami Aki. (2014).Asian Foreign Policy In A Changing Arctic. The Diplomacy of Economy and Science at New Frontiers.
Zhang Shuxiu. (2016). Chinese Economic Diplomacy,Decision –Making Actors and Process.London Routledge Taylor and Francis Group.
Zirovcic.E. (2017).Economic Diplomacy. Japan Diplomatic Bluebook.
Zuidema Froukje. (2016).The Effectivness of the Economic Diplomacy of the Netherlands.Utrecht University.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 20 آبان 1397
  • تاریخ بازنگری: 24 اسفند 1398
  • تاریخ پذیرش: 08 بهمن 1397

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار