ارائه طرح راهبردی حکمرانی فضای سایبر کشور در محیط بین‌الملل

حسینی, محمدرضا; رامک, مهراب; انتظاری, محمد حسن; فرخی, محمدحسن

ارائه طرح راهبردی حکمرانی فضای سایبر کشور در محیط بین‌الملل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشیار دانشگاه عالی دفاع ملی

² دانش آموخته مقطع دکتری دانشگاه عالی دفاع ملی

³ عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی کشور

چکیده

حکمرانی فضای سایبر در محیط بین‌الملل، ناظر به فرایندهای اتخاذ تصمیمات اصولی و مهم کشور در ارتباط با نهادها و سازمان‌های بین‌المللی و همچنین اسناد و معاهدات مختلف ذی‌ربط در زمینة فضای سایبر است. ج.ا.ا. شاهد رشد روزافزون چالش‌های پدیدآمده در زمینة حکمرانی فضای سایبر کشور در محیط بین‌الملل است و علی‌رغم وجود برخی اسناد بالادستی حاکمیتی و نیز تشکیل ش.ع.ف. مجازی، کشور تاکنون فاقد یک طرح جامع و راهبردی جهت حکمرانی فضای سایبر خود در محیط بین‌الملل و لازم است جهت ارتقای نقش، وزن و تأثیرگذاری خود در معاهده‌ها، اسناد و نهادهای منطقه‌ای و بین‌المللی فضای سایبری، طرحی جامع در اختیار داشته باشد. با بررسی پیشینه‌ها و مبانی نظری ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌ها احصاء، سپس پرسش‌نامه در اختیار خبرگان به‌صورت هدف‌مند قرار گرفت که نهایتاً 34 پرسش‌نامه تکمیل و با آلفای کرونباخ 812/0 که از پایایی مطلوبی برخوردار است. بعد از آن با نرم‌افزار اسمارت ‌پی‌ال‌اس، داده‌ها مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت و برازش مدل انجام شد. براساس تحلیل نظر خبرگان پژوهش ذیل بُعد «اجرایی و قضائی» و مؤلفه «سازمان‌ها و نهادها» و شاخص «ساختار سازمانی» و تجزیه‌وتحلیل صورت‌گرفته که منجر به تأیید فرضیه مذکور (تأثیر معنی‌دار «سازمان‌ها و نهادها» بر طرح راهبردی حکمرانی فضای سایبر کشور در محیط بین‌الملل) شد، ج.ا.ایران نیازمند ایجاد ساختاری مناسب (ذیل ش.ع.ف.مجازی) جهت پیگیری موضوعات مرتبط با حکمرانی فضای سایبر در محیط بین‌الملل است؛ همچنین پس از تجزیه‌وتحلیل، همگی فرضیه‌های تحقیق (شامل 5 فرضیه اصلی و 23 فرضیه فرعی) به‌غیراز تنها یک فرضیه (بعد «قوانین و مقررات» مؤلفه «منابع») مورد تأیید قرار گرفته‌اند.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.25383329.1403.14.51.5.9

عنوان مقاله [English]

Presenting the country's cyberspace governance strategic plan in the international environment

نویسندگان [English]

Mohammadreza Hosseini ¹
Mehrab Ramak ²
Mohammad Hassan Entezari ³
Mohammad Hassan Farokhi ²

¹ Associate Professor of the Supreme National Defense University

² P.h.D. of the Supreme National Defense University

³ Real member of the Supreme Council of Cyberspace of the country

چکیده [English]

Islamic Republic of IRAN, It has witnessed the growing challenges that have arisen in the field of governance of the country's cyberspace in the international environment, and despite the existence of some high-level governance documents and the formation of Supreme Council of Cyberspace, the country so far lacks a comprehensive and strategic plan to govern its cyber space in the international environment, and it is necessary to have a comprehensive plan in order to improve its role, weight and influence in regional and international treaties, documents and institutions. By examining the backgrounds and theoretical bases of the dimensions, components and indicators of statistics, then the questionnaire was provided to the experts in a targeted manner; Finally, 34 questionnaires were completed and it has good reliability with Cronbach's alpha of 0.812. After that, with SmartPLS software, the data was analyzed and the model was fitted. The findings of the research show that the Republic of Iran needs to create appropriate structures to pursue issues related to the governance of cyber space in the international environment; Also, the research hypotheses, except for the "resources" hypothesis, have all been confirmed.

کلیدواژه‌ها [English]

Strategic Plan
Governance
Cyberspace
Cyberspace Governance
International environment

مراجع

فهرست منابع و مآخذ

الف. منابع فارسی
- مقام جعفری، افشین؛ غلامعلی، علی و درخشان، هدایت‌اله (۱۴۰۲). قواعد و مقررات حقوقی در فضای سایبر و دعاوی حقوقی جمهوری اسلامی ایران. سیاست دفاعی، 109-126.
- ‏‫دمیرچی لو، مجتبی (۱۴۰۰). طرح راهبردی دیپلماسی مجازی جمهوری اسلامی ایران (پایان‌نامه دکتری). دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران.
- ‏‫رامک، مهراب. (۱۳۹۸). الگوی راهبردی همکاری‌های بین‌المللی برای ارتقاء امنیت فضای مجازی براساس منافع ملی جمهوری اسلامی ایران و با رویکرد مبارزه با جرائم سایبری (پایان‌نامه دکتری). دانشگاه عالی دفاع ملی.
- ‏‫‫سجادپور، سید محمدکاظم (۱۳۸۹). فضای مجازی و امنیت بینالمللی؛ ماهیت و چالشها.
- ‏‫سلطانی نژاد، احمد؛ موسوی شفایی، مسعود؛ و اسدی نژاد، الهام (۱۳۹۲). تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در دهه 1380. پژوهشنامه علوم سیاسی، (سال هشتم شماره 2 (پیاپی 30، بهار 1392))، 79-112. بازیابی از ‪com/p1146409‎
- ‏‫شعبانی، یحیی (۱۳۹۸). حکمرانی فضای سایبری در کشور آلمان. تهران: پژوهشگاه مرکز ملی فضای سایبری- گروه مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
- ‏‫شورای عالی فضای مجازی (۱۴۰۱، ۱۱ مه). سند راهبردی جمهوری اسلامی ایران در فضای مجازی. تهران: شورای عالی فضای مجازی.
- ‏‫صدیق بنای، هلن (۱۳۸۵، ۲۸ شهریور). مفاهیم: فضای سایبر چیست؟. بازیابی 4 فروردین 2022، از ‪https://www.hamshahrionline.ir/news/4411‎
- ‏‫عاملی، سعیدرضا (۱۳۹۷الف‌). الگوی حکمرانی دوفضایی. انتشارات امیرکبیر.
- ‏‫عاملی، سعیدرضا (۱۳۹۷ب‌). فلسفه فضای مجازی. انتشارات امیرکبیر.
- ‏‫غلامی، رضا و پورحیدر، احمد (۱۴۰۰). الگوی شش ضلعی حکمرانی فضای مجازی در جمهوری اسلامی ایران برای بازه زمانی پنج ساله. دو فصلنامه علمی آینده پژوهی ایران، (1)، 1-26.
- ‏‫فیروزآبادی، سیدابوالحسن و آزادی احمدآبادی، جواد (۱۳۹۹). تحلیل پیشینه حکمرانی فضای مجازی جمهوری اسلامی ایران. دو فصلنامه علمی دانش سیاسی، (شماره دوم (پیاپی 32 ))، 563-598.
- ‏‫قنبری، سمیه (۱۳۹۹). دیپلماسی سایبری روسیه برای تحول در رژیم حکمرانی فضای مجازی. فصلنامه علمی مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، (109)، 140-174.
- ‏‫کشاورز، حسن؛ حمدیه، حسین؛ مرادی، محمدرضا؛ عبادی، محمدهادی؛ عادلی، داود و فرخی، محمدحسن (۱۴۰۱). الگوی مشارکت جمهوری اسلامی ایران در نظام حاکمیتی بین‌المللی فضای سایبر (پایان‌نامه دکتری). دانشگاه عالی دفاع ملی، دانشگاه عالی دفاع ملی.
- ‏‫کیان‌خواه، احسان (۱۳۹۷). چالش‌های راهبردی حکمرانی با گسترش فضای سایبر. فصلنامه علمی امنیت ملی، (34).
- ‏‫محمدی، حافظ (۱۳۹۹، ۲۰ آبان). چالش‌های حکمرانی فضای مجازی و ارائه راهکارها برای جمهوری اسلامی ایران. مقاله ارائه شده در دومین همایش ملی حکمرانی اسلامی.
- ‏‫مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری. (۱۳۹۹، ۶ مرداد). گزارش نشست حکمرانی سایبری و راهبرد جمهوری اسلامی ایران. تهران: مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری
- نگاهی متفاوت به سایبر. (۱۳۹۱، ۲ دی). بازیابی 4 فروردین 2022، از https://paydarymelli.ir/fa/news/1055/‎ ‪
ب. منابع انگلیسی
- b Hashim, Mohd Shamir. (2011). Malaysia’s National Cyber Security Policy: The country’s cyber defence initiatives. Presented at the Second Worldwide Cybersecurity Summit (WCS), IEEE.
- Taylor, Emily; & Hoffmann, Stacie. (2019). EU–US Relations on Internet Governance. Chatham House, The Royal Institute of International Affairs.